Trong bản kiến nghị nhằm tháo gỡ khó khăn đối với thị trường bất động sản Hiệp hội Bất động sản Việt Nam (VNREA) gửi Bộ Xây dựng và Thủ tướng Chính phủ mới đây có kiến nghị nhiều giải pháp phát triển nhà ở xã hội (NƠXH).
Liên quan đến hồ sơ mua bán NƠXH, VNREA cho hay, đối với người mua nhà, theo điểm b khoản 1 Điều 22 Nghị định 100/2015/NĐ-CP, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp khi mua NƠXH phải có giấy xác nhận của cơ quan, tổ chức nơi đang làm việc về đối tượng và thực trạng nhà ở. Thực tế, người mua nhà gặp nhiều khó khăn khi xin xác nhận nội dung này vì cơ quan, tổ chức nơi người mua nhà đang làm việc không thể nắm được hoặc không muốn xác nhận về thực trạng nhà ở của nhân viên.
Để giải quyết bất cập này, VNREA đề nghị các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi hoặc hướng dẫn cụ thể về điểm này theo hướng người mua nhà chỉ cần xin xác nhận của UBND xã, phường nơi cư trú về thực trạng nhà ở vì đây mới là nơi quản lý thực trạng nhà ở của người dân.
Cụ thể, VNREA kiến nghị Chính phủ, sửa đổi điểm b khoản 1 Điều 22 Nghị định 100/2015/NĐ-CP, trong đó đối tượng quy định tại các khoản 4, 5, 6, 7 Điều 49 của Luật Nhà ở thì phải có giấy xác nhận của cơ quan, tổ chức nơi đang làm việc về đối tượng và giấy xác nhận của UBND xã, phường nơi cư trú về thực trạng nhà ở.
Liên quan đến thủ tục mua bán, theo quy định, để bán NƠXH, chủ đầu tư phải công khai thông báo tiếp nhận hồ sơ đăng ký, danh sách khách hàng đăng ký mua, báo cáo kết quả khách hàng ký Hợp đồng mua NƠXH. Theo điểm b, khoản 1 Điều 20 Nghị định 100/2015/NĐ-CP trước khi thực hiện việc bán, cho thuê, cho thuê mua NƠXH, chủ đầu tư có trách nhiệm cung cấp các thông tin liên quan đến dự án (theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 10 của Nghị định 100) và kế hoạch tổ chức bán, cho thuê, cho thuê mua NƠXH tại dự án gửi Sở Xây dựng trước 30 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận đơn đăng ký của khách hàng. Thời gian tiếp nhận hồ sơ mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội tối thiểu là 30 ngày làm việc để Sở Xây dựng công khai trên cổng thông tin điện tử và kiểm tra.
Như vậy, với mỗi đợt mở bán NƠXH, chủ đầu tư sẽ mất tối thiểu là 60 ngày làm việc chỉ để tiếp nhận được hồ sơ mua nhà của khách hàng, bao gồm gửi thông báo cho Sở Xây dựng trước 30 ngày làm việc và thời gian tiếp nhận hồ sơ tối thiểu là 30 ngày làm việc. Theo VNREA, thời gian này quá dài, gây ảnh hưởng tới số đợt mở bán trong năm làm ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh dự án NƠXH.
Từ bất cập này, Hiệp hội kiến nghị Chính phủ sửa đổi các quy định này theo hướng rút ngắn thời gian thông báo và nhận hồ sơ đăng ký mua, thuê mua NƠXH. Đồng thời, để đảm bảo thông tin về việc bán NƠXH đến được với đông đảo người dân, đề nghị quy định rõ thời hạn Sở Xây dựng phải đăng tải thông tin trên website. Ví dụ: Chậm nhất là 3 ngày làm việc sau khi nhận được thông báo của Chủ đầu tư, Sở xây dựng có trách nhiệm đăng tải thông báo trên website của Sở.
Liên quan đến thủ tục mua bán NƠXH trên địa bàn TP. Hà Nội, theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 15 Quyết định số 25/2019/QĐ-UBND của UBND TP. Hà Nội, chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội cần “Gửi danh sách các đối tượng dự kiến được giải quyết mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội đến Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tư pháp để thực hiện rà soát nhà và tài sản của các đối tượng trước khi thực hiện ký hợp đồng mua bán, thuê, thuê mua nhà ở xã hội…”.
Theo quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 20 Nghị định 100/2015/NĐ-CP: “Chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội có trách nhiệm gửi danh sách các đối tượng dự kiến được giải quyết mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội theo thứ tự ưu tiên (trên cơ sở chấm điểm theo nguyên tắc quy định tại Điều 23 của Nghị định này) về Sở Xây dựng địa phương nơi có dự án để kiểm tra nhằm loại trừ việc người được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội được hỗ trợ nhiều lần…”.
VNREA cho rằng, so với quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP, quy định tại Quyết định số 25/2019/QĐ-UBND đã bổ sung trách nhiệm của chủ đầu tư trong việc gửi danh sách đối tượng dự kiến được giải quyết mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội tới Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tư pháp.
VNREA kiến nghị UBND TP. Hà Nội bỏ quy định này. Theo đó, chủ đầu tư chỉ gửi danh sách đối tượng dự kiến được giải quyết mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội đến Sở Xây dựng theo quy định tại Nghị định 100/2015/NĐ-CP. Nếu cần kiểm tra, thẩm định, trên cơ sở danh sách Chủ đầu tư đã gửi, Sở Xây dựng chủ trì phối hợp với các sở ngành liên quan để thực hiện.
Chia sẻ với Reatimes, một doanh nghiệp phát triển dự án NƠXH tại TP.HCM cho biết, doanh nghiệp này làm thủ tục dự án NƠXH bắt đầu từ huyện Bình Chánh. Thời gian thực hiện từ huyện, lên Sở Xây dựng, chuyển sang Sở Quy hoạch Kiến trúc lên UBND TP.HCM, cứ mỗi quy trình mất trung bình 2 tháng. Quãng thời gian trên làm thủ tục đã 2 năm vẫn chưa xong pháp lý. Nguyên nhân chính không phải là các sở ngành làm sai, chỉ là quy trình còn quá nhiều cửa. Phải làm sao để tất cả các thủ tục quy về một đầu mối thì các dự án NƠXH mới phát triển được.
Tại Hà Nội, lãnh đạo một doanh nghiệp cũng cho hay thực tế thủ tục khi làm NƠXH lên tới 3,4 năm là điều bình thường. Vị lãnh đạo này liệt kê, sau khi được TP thông qua chủ trương, phải làm việc với Sở Quy hoạch, sau khi Sở này thông qua phương án tổng mặt bằng xong, thì lập dự án, phê duyệt, rồi thẩm định, tiếp đến làm chấp thuận đầu tư với thành phố. Tiếp đến sau khi phải thiết kế kỹ thuật, rồi thẩm định, phê duyệt của Sở Xây dựng, tiếp đến tới Sở Tài chính làm tiền sử dụng đất.
Theo số liệu tổng hợp của Bộ Xây dựng, nhu cầu NƠXH trong toàn quốc trong giai đoạn từ năm 2011 - 2020 cần khoảng 440.000 căn hộ. Trong đó, TP.HCM khoảng 134.000 căn, Hà Nội khoảng 110.000 căn, Bình Dương 41.250 căn, Đồng Nai 36.700 căn, Đà Nẵng 11.500 căn... Thế nhưng kết quả thực hiện của các địa phương, đến nay chỉ mới thực hiện (hoàn thành bàn giao 198 dự án với 81.700 căn hộ, tương đương 4.085.000m2 sàn nhà ở) được khoảng 33% kế hoạch đã đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia đến năm 2020 cần có 12,5 triệu mét vuông NƠXH.
Nhiều chuyên gia nhận định, khâu yếu nhất và đang cản trở sự phát triển NƠXH chính là việc vận hành thủ tục hành chính ở các cơ sở, địa phương. Thủ tục hành chính vẫn “đè nặng” lên doanh nghiệp, muốn thực hiện dự án NƠXH vẫn phải qua quá nhiều cửa và ẩn chứa tiêu cực.
Để thúc đẩy chương trình phát triển NƠXH, vai trò chủ động, tích cực, quyết tâm của từng địa phương trong cải cách thủ tục hành chính đối với doanh nghiệp xây dựng nhà ở, nhất là NƠXH rất quan trọng. Bên cạnh đó còn phải kể đến vai trò của Bộ Xây dựng trong việc tham mưu, xây dựng thể chế, chính sách một cách kịp thời, tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, tạo sự đồng bộ từ trung ương đến địa phương, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, thuận lợi cho doanh nghiệp.
