Tòa án thụ lý vụ Công ty Quan Minh khởi kiện MB Bank

Cái “bắt tay” trị giá nghìn tỉ

Trải qua gần 20 năm hình thành và phát triển, Công ty TNHH Quan Minh là một trong những doanh nghiệp họat động đa ngành nghề, đi đầu tại huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Ông Hoàng Văn Cường (Giám đốc công ty) là một trong 100 gương thanh niên nông thôn tiêu biểu nhận được giải thưởng Lương Đình Của, cũng là một người dân sinh ra và lớn lên tại xã đảo Quan Lạn.

Với trăn trở, mong muốn đóng góp cho sự phát triển của quê hương, ông Cường cùng tập thể lãnh đạo công ty luôn tập trung vào các Dự án trọng điểm là thế mạnh của Khu kinh tế Vân Đồn với phương châm hành động nhất quán là “Phát triển bền vững – xanh” nhằm đóng góp lớn cho nguồn ngân sách địa phương, tạo công ăn việc làm gắn với trách nhiệm xã hội đối với người dân địa phương.

Từ năm 2005 đến 2018, Công ty TNHH Quan Minh chủ yếu hoạt động bằng nguồn vốn tự có được tích lũy trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Tuy nhiên, từ năm 2018, do Công ty TNHH Quan Minh triển khai một lúc nhiều dự án có quy mô lớn, trong đó có Dự án Ocean Park tại khu vực Hòn Cặp Xe, xã Hạ Long, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh. Để có vốn hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật dự án trên, ngày 30/11/2018, Công ty Quan Minh ký Hợp đồng tín dụng số 3011/2018/HĐCV với Ngân hàng thương mại cổ phần hàng hải Việt Nam (Ngân hàng MSB) với hạn mức vay vốn là 450 tỷ đồng.

Mọi việc diễn ra tốt đẹp, dự án được triển khai đúng tiến độ theo quy định và dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2019. Tuy nhiên, năm 2018, Khu Kinh tế Vân Đồn phải thực hiện điều chỉnh quy hoạch chung theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Dự án Ocean Park nằm trong những dự án phải thực hiện điều chỉnh quy hoạch theo điều chỉnh quy hoạch chung của toàn Khu kinh tế Vân Đồn.

Trước những lý do khách quan và bất khả kháng trên, dự án Ocean Park buộc phải giãn tiến độ, kéo theo đó phương án trả nợ gốc cho Ngân hàng MSB theo thỏa thuận giữa hai bên khó có thể thực hiện được. 

Theo ông Hoàng Văn Cường, Giám đốc Công ty Quan Minh, thì trong quá trình thực hiện Hợp đồng tín dụng với Ngân hàng MSB, Tổng giám đốc Ngân hàng MB lúc đó là ông Lưu Trung Thái và đại diện Ngân hàng MB - Chi nhánh Hoàng Quốc Việt trong chuyến công tác tại Quảng Ninh năm 2019 đã gặp mặt, làm việc và mời gọi Ban lãnh đạo Công ty TNHH Quan Minh chuyển sang ký kết Hợp đồng tín dụng với Ngân hàng MB.

Đại diện Ngân hàng MB hứa hẹn nếu Công ty Quan Minh hợp tác, Ngân hàng MB cam kết sẽ giải ngân với hạn mức tài trợ giai đoạn đầu là 650 tỷ đồng (cao hơn 200 tỷ đồng so với hạn mức của Ngân hàng MSB) và sẽ tăng thêm khoảng 2.000 tỷ đồng để Công ty Quan Minh để hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, khai thác, vận hành triển khai bán hàng tại Dự án Ocean Park.

Tại thư ngỏ Thông báo tài trợ số 199/MB-HQV gửi Công ty TNHH Quan Minh ngày 17/5/2019 của Ngân hàng MB - Chi nhánh Hoàng Quốc Việt có nội dung và mục đích chính là: Cấp hạn mức tín dụng trung hạn 650 tỷ đồng, trong đó tối đa 467 tỷ đồng tái tài trợ gốc vay trung - dài hạn tại Ngân hàng MSB và 183 tỷ đồng tài trợ chi phí hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật Dự án Ocean Park với thời hạn cho vay tối đa 33 tháng kể từ ngày giải ngân. Tài sản bảo đảm cho khoản vay là: Một phần QSDĐ tại Dự án Ocean Park và phần vốn góp các thành viên góp vốn tại Công ty TNHH Quan Minh.

Công ty Quan Minh đã không ngần ngại tin tưởng vào cam kết của lãnh đạo Ngân hàng MB, nên đã bỏ qua phần tài sản bảo đảm khoản vay là phần vốn góp các thành viên và toàn bộ quyền tài sản gắn liền với QSDĐ thuộc Dự án Ocean Park. Do đó, ngày 07/6/2019, Công ty TNHH Quan Minh đã ký vào bản Hợp đồng cho vay trung hạn số 16305.19.078.1339369.TD (Hợp đồng số 160305) do phía Ngân hàng MB - Chi nhánh Hoàng Quốc Việt soạn thảo. Theo đó tổng số tiền cho vay là 650 tỷ đồng, thời hạn cho vay tối đa 33 tháng kể từ thời điểm giải ngân, tuy nhiên không vượt quá ngày 31/12/2021.

Mục đích cho vay được xác định rõ ràng, cụ thể, số tiền 467 tỷ để thanh toán khoản nợ tại Ngân hàng MSB, số tiền 183 tỷ đồng còn lại là tiền để hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật dự án Ocean Park.

Tuy nhiên, những điều Công ty TNHH Quan Minh kỳ vọng không giống như những gì diễn ra trong thực tiễn. Cụ thể, sau khi hai bên ký kết hợp đồng tín dụng ngày 7/6/2019, đến tháng 12/2019, MB Bank mới giải ngân 40 tỷ đồng trong tổng số 183 tỷ đồng chi phí đầu tư hạ tầng kỹ thuật dự án Ocean Park) dù Công ty Quan Minh nhiều lần gửi văn bản và đã chứng minh đầy đủ khối lượng công việc thực hiện trên thực tế để đề nghị MB Bank giải ngân nốt 143 tỷ đồng còn lại.

Bị đẩy nợ xấu

Trong quá trình thực hiện Hợp đồng số 160305, Ngân hàng MB mới chỉ giải ngân cho Công ty Quan Minh theo 04 khế ước nhận nợ, với tổng số tiền là gần 507 tỷ đồng, trong đó số tiền 467 tỷ đồng là số tiền mà Công ty Quan Minh dùng cho việc tái tài trợ gốc vay trung - dài hạn tại Ngân hàng MSB. Tuy nhiên, kể từ đầu năm 2020, Ngân hàng MB đã tự ý dừng giải ngân mà không có lý do chính đáng khiến cho Công ty Quan Minh không đủ tài chính để hoàn tất hạ tầng kỹ thuật Dự án, phá vỡ kế hoạch sản xuất kinh doanh dẫn đến gặp khó khăn trong việc thanh toán nợ theo cam kết với Ngân hàng MB.

Ngân hàng MB không những không hỗ trợ Công ty Quan Minh và giải ngân nguồn vốn theo đúng mục đích sử dụng khoản vay mà liên tục đề nghị Công ty Quan Minh trả nợ trước hạn khoản nợ trung hạn cho vay Dự án Ocean Park dù chưa đến hạn thanh toán?. Đồng thời theo sự ủy quyền của Tổng giám đốc Lưu Trung Thái, bà Nguyễn Thị Quỳnh Anh và ông Phạm Văn Phòng thuộc Trung tâm nợ quản trị đã phát hành nhiều công văn thúc ép Công ty Quan Minh phải bàn giao tài sản thế chấp để Ngân hàng MB thu hồi nợ.

Theo Công ty Quan Minh, căn cứ vào các văn bản thỏa thuận giữa MB Bank và Công ty Quan Minh, lịch trả nợ gốc được hai bên thống nhất như sau: Năm 2019 là 30 tỷ đồng; năm 2020 là 2 tỷ đồng; năm 2021 là 2 tỷ đồng; năm 2022 là 80 tỷ đồng; năm 2023 là 120 tỷ đồng; năm 2024 là 160 tỷ đồng; năm 2025 MB Bank thu hết nợ.

Đầu năm 2020, đại dịch Covid-19 mới bùng phát cả nước, dù bị ảnh hưởng năng nề nhưng Công ty Quan Minh vẫn cố gắng thu xếp và trả nợ nhiều lần các khoản vay ngắn hạn và dư nợ đến 31/03/2020 là 38 tỷ đồng. Tính đến tháng 4/2020, Công ty Quan Minh đang không có nợ quá hạn tại MB Bank, các khoản nợ đang được xếp nhóm 1 theo thông tin từ hệ thống CIC.

Thế nhưng, không hiểu vì lý do gì, Ngân hàng MB lại chuyển toàn bộ khoản vay của công ty TNHH Quan Minh sang nợ nhóm 4. Mặc dù, trước đó, để hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp bị tác động tiêu cực từ dịch Covid-19, ngày 13/3/2020, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư 01/2020/TT-NHNN quy định về việc các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi, giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng chịu ảnh hưởng của dịch Covid-19.

Tuy nhiên, điều trớ trêu là MB Bank không những không áp dụng Thông tư 01/2020/TT-NHNN để giữ nguyên nhóm nợ mà còn chuyển nhóm nợ của Công ty TNHH Quan Minh.

Theo quy định, MB Bank chỉ được chuyển ngay nợ của Công ty Quan Minh từ nhóm 1 sang nợ xấu nhóm 4 nếu Công ty Quan Minh vi phạm những quy định sau: Các khoản nợ quá hạn từ 181 đến 360 ngày; Các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn từ 90 ngày đến 180 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại; hoặc các khoản nợ khác được phân loại vào nhóm 4 theo quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều 6 tại Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN quy định về phân loại nợ.

Trong khi đó, vào thời điểm ngày 1/4/2020, Công ty Quan Minh đang không có nợ quá hạn tại MB Bank, các khoản nợ đang được xếp nhóm 1 theo thông tin từ hệ thống CIC, thì Công ty Quan Minh phải được xếp vào nhóm 2 theo Quyết định 493 (các khoản nợ quá hạn dưới 90 ngày hoặc các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ trong hạn theo thời hạn đã cơ cấu lại). Thậm chí, nếu MB Bank áp dụng linh hoạt thì Công ty Quan Minh hoàn toàn có thể được cơ cấu lại thời gian trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ theo thông tư 14/2014/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước.

Nợ xấu nhóm 4 được các đơn vị đánh giá gần như mất khả năng hoàn vốn và không ngân hàng nào dám cho vay. Do đó, bất cứ ai khi đã bị nợ xấu nhóm 4 thì đều bị các ngân hàng, tổ chức tài chính từ chối khoản vay. Nhất là khi quá trình trả nợ của khách hàng vẫn bị lưu trữ trên hệ thống CIC. Đây được xem là một cách để “trừng phạt” khách hàng do không trả nợ gốc và lãi đúng thời hạn (muốn xóa được lý lịch đen này trên hệ thống CIC phải mất ít nhất 5 năm kể từ khi Công ty Quan Minh trả toàn bộ gốc và lãi cho ngân hàng).

Công ty Quan Minh cho rằng, phương thức này của MB Bank đối với Công ty vào thời điểm đó chẳng khác nào việc chặn đứng mọi con đường huy động vốn của Công ty Quan Minh để trả nợ. Bởi dự án đang trong giai đoạn hoàn thành, chưa được phép huy động vốn và mở bán; MB Bank không giải ngân thêm vốn cho các nhà thầu theo khối lượng thi công hạ tầng kỹ thuật đã hoàn thành; việc Quan Minh vay nợ ngân hàng khác để tất toán khoản vay cho MB Bank là điều không thể, do bị liệt vào khoản nợ nhóm 4.

Ngân hàng MB vừa không thực hiện cam kết giải ngân cho Công ty Quan Minh, vừa đẩy nợ của Công ty Quan Minh từ nhóm 1 sang nhóm 4 mà không có giải thích rõ ràng khiến không chỉ doanh nghiệp mà những ai quan tâm đến dự án này đặt những câu hỏi lớn về động cơ thực sự của MB Bank?

Trao đổi quan tin nhắn với PV Tạp chí TAND điện tử, ông Lưu Trung Thái, Chủ tịch HĐQT MB Bank cho biết, MB Bank cũng đang khởi kiện Công ty Quan Minh và đề nghị làm việc với MB Bank để trao đổi cho kỹ lưỡng.

Còn ông Chu Hải Công, Chánh Văn phòng MB Bank cho biết, MB Bank sẵn sàng làm việc với Tòa án về vụ việc và MB Bank không làm sai…