Theo Quyết định Giám đốc thẩm, việc đấu giá không đảm bảo khách quan, công khai, minh bạch, công bằng, dẫn đến Nhà nước thất thoát số tiền lớn.
Ký kết hợp đồng thế chấp không đúng
Theo nội dung của Quyết định Giám đốc thẩm: Từ năm 2001 đến 2007, Công ty Thiên Phú vay của Agribank số tiền 305 tỉ đồng và 18.643,3 lượng vàng SJC để thực hiện Dự án Hòa Lân với tổng diện tích đất 490.765,1m2, trong đó, đất Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất là 243.912m2 và không thu tiền sử dụng đất là 246.853,1 m2.
Để bảo đảm cho khoản vay, Công ty Thiên Phú đã dùng chính Dự án Hòa Lân để thế chấp Ngân hàng. Do Công ty Thiên Phú không trả được nợ và phát sinh nợ xấu nên Công ty Thiên Phú và Agribank ký Biên bản thỏa thuận đồng ý giao Dự án Hòa Lân cho Agribank toàn quyền bán đấu giá tài sản thế chấp để thu hồi nợ.
Sau đó, Agribank Chợ Lớn ký hợp đồng bán đấu giá tài sản với Công ty Nam Sài Gòn. Ngày 25/5/2017, tại phiên đấu giá lần thứ 13, Công ty Kim Oanh là người trúng đấu giá với số tiền là 1.353 tỉ đồng. Ngày 1/7/2017, Công ty Nam Sài Gòn ký hợp đồng mua bán tài sản bán đấu giá thành với Công ty Kim Oanh.
Theo Quyết định Giám đốc thẩm, Bản án sơ thẩm xác định theo 2 hợp đồng tín dụng, Công ty Thiên Phú nợ trên 2.059 tỉ đồng, cấn trừ tài sản bán được, Công ty Thiên Phú còn nợ 609 tỉ đồng. Còn án phúc thẩm xác định đến ngày 9/7/2019, Công ty Thiên Phủ còn nợ đối với 2 hợp đồng tín dụng trên là 2. 561 tỉ đồng, trừ đi tài sản bán được, còn nợ lại 1.111 tỉ đồng.
Tuy nhiên, sau khi có kháng nghị của VKSND cấp cao, Tòa án cấp phúc thẩm phát hành văn bản sửa chữa, bổ sung bản án, sửa lại nội dung: Công ty còn nợ theo 02 hợp đồng tín dụng là 2.687 tỉ đồng, đối trừ tài sản bán đấu giá theo quyết định thì Công ty Thiên Phú còn nợ lại số tiền lãi là 1.237 tỉ đồng
Theo Hợp đồng số 300/TC và HĐ số 301/TC thì tài sản Công ty Thiên Phú thế chấp cho Agribank Chợ Lớn là toàn bộ quyền sử dụng đất là 490.765, 1 m2. Trong đó: Quyền sử dụng đất Nhà nước có thu tiền và quyền sử dụng đất Nhà nước không thu tiền (không có định giá tài sản).
Quyết định Giám đốc thẩm nhận định: Các bên ký kết hợp đồng thế chấp đối với phần đất Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất là không đúng và hợp đồng này cũng không được đăng ký giao dịch bảo đảm nên không phát sinh hiệu lực đối với phần diện tích đất Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất.
Trong khi làm các thủ tục đấu giá tài sản. Theo Chứng thư thẩm định giá số 246 về định giá quyền sử dụng đất của Dự án Hòa Lân. Công ty Kim Oanh đã trúng đấu giá, tổng diện tích... là 490.765,1 m2.
Theo quy định, hợp đồng thế chấp quyền sử dụng đất (HĐ số 301/TC) không phát sinh hiệu lực pháp luật. Mặt khác, theo quy định tại điểm a khoản 2 Điều 118 của Luật Đất đai 2013 thì không đấu giá quyền sử dụng đất đối với đất Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất. Do đó, Agribank đưa phần diện tích đất trên ra bán đấu giá là không đúng.
Nhiều vi phạm trong cấp tín dụng, xử lý tài sản
Theo Kháng nghị, Viện cấp cao 3 nêu rõ đơn vị trúng đấu giá đất cả 3 dự án Cầu Đò, Mỹ Phước, Hòa Lân với tổng diện tích hơn 130 ha đất tại Bình Dương là Công ty Kim Oanh và Công ty Thuận Lợi có liên quan đến nhau, do vợ chồng bà Đặng Thị Kim Oanh điều hành, “Cả hai đơn vị này được Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn tạo điều kiện thuận lợi, ưu đãi trong việc cho phép chậm thanh toán, lợi dụng kẽ hở của luật đấu giá nhằm thâu tóm các dự án với giá thấp”.
Ngân hàng nông nghiệp Chợ Lớn bán đấu giá cả ba dự án đều với những “kịch bản” giống nhau, “các vi phạm này được thiết lập trên một phương thức chung, đó là: Tạo ra những quy định đấu giá khắt khe, nhưng sau khi đấu giá thành thì có sự thay đổi Quy chế theo hướng tạo thuận lợi hơn cho bên trúng đấu giá”. Quy chế yêu cầu thanh toán tiền trong hạn 45 ngày, nhưng sau khi trúng thì kéo dài nhiều năm. Quy chế yêu cầu phải có sự chấp thuận của UBND tỉnh về chuyển nhượng dự án, nhưng sau khi bán đấu giá thì bỏ điều kiện này.
Sau khi xem xét kháng nghị của Viện kiểm sát, Tòa cấp cao kết luận có nhiều vi phạm trong việc Ngân hàng cấp tín dụng, thế chấp, xử lý tài sản, vi phạm nguyên tắc khách quan, công khai, minh bạch, công bằng. Ngân hàng nông nghiệp là doanh nghiệp Nhà nước, sau khi xử lý toàn bộ tài sản của Công ty Thiên Phú, Ngân hàng vẫn thu không đủ số nợ, thiếu hơn 1.237 tỷ đồng, “Thực tế Công ty Thiên Phú không còn hoạt động và không có khả năng thi hành án nên Nhà nước bị thất thoát số tiền đặc biệt lớn này”.
Để bảo vệ lợi ích của Nhà nước, Tòa cấp cao đã chấp nhận toàn bộ Quyết định kháng nghị của Viện kiểm sát, hủy toàn bộ bản án sơ thẩm, phúc thầm đã từng công nhận Công ty Kim Oanh trúng đấu giá đất tại Dự án Hòa Lân, giao cho Tòa án quận 7 xử lại sơ thẩm.
Theo Phượng Trần/Tiêu Dùng
