Sau 20 năm, ước mơ có một ngày được đón vào những ngôi nhà mới tại dự án 1Bis – 1Kép, đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 1của hàng trăm hộ dân bị giải tỏa từ các khu ổ chuột dọc tuyến kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè đến nay chỉ là … giấc mơ.
Dự án nhà ở, nhà tái định cư tại số 1Bis – 1Kép, đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 1, TP Hồ Chí Minh được Thủ tướng chính phủ phê duyệt năm 1996, giao cho một công ty 100% vốn nhà nước quản lý, xây dựng và kinh doanh. Đến năm 2015, dự án này được TP Hồ Chí Minh thu hồi để giao cho một công ty tư nhân làm chủ đầu tư, và thay đổi mục đích sử dụng thành khách sạn, nhà ở cao tầng và thương mại dịch vụ cao cấp…
Bến Thành Sao Thủy là ai?
Ngày 30/9/1995, Thủ tướng chính phủ có Quyết định 624/TTg phê duyệt dự án khu nhà ở và làm việc 1 Bis-1 Kép đường Nguyễn Đình Chiểu, quận 1, mục tiêu là đầu tư khu nhà ở và làm việc để nâng cấp nhà ở tại chỗ; giải tỏa nhà lụp xụp trên và ven kênh Nhiêu Lộc; kinh doanh nhà ở cao cấp và văn phòng làm việc… giao dự án cho chủ đầu tư 100% vốn nhà nước là Công ty Phát triển và Dịch vụ nhà quận 1, nay là Công ty TNHH MTV phát triển nhà Bến Thành (Công ty Bến Thành).
Ngày 30/7/1996 Thủ tướng Chính phủ có Quyết định 490/TTg cho Công ty Bến Thành sử dụng 17.577m2 tại số 1Bis – 1Kép để đầu tư xây dựng kinh doanh khu nhà ở, văn phòng cho thuê.
Trong đó, Khu I có diện tích 16.082m2, giao đất để xây dựng nhà ở phục vụ việc di dân trên kênh Nhiêu Lộc, khu nhà ở cho người tái định cư, khu nhà ở và khu căn hộ cao cấp cho thuê; Khu II có diện tích 1.495m2, thuê đất để đầu tư xây dựng khu văn phòng cho thuê.
Công ty Bến Thành sau đó sáp nhập vào Tổng công ty Bến Thành. Ngày 27/2/2004, Thủ tướng Chính phủ có Văn bản 280/CP-CN cho phép điều chỉnh dự án 1 Bis – 1 Kép với mục tiêu là xây dựng khu nhà ở cao tầng để kinh doanh và tái định cư tại chỗ cho các hộ dân.
Ngày 25/9/2006, Hội đồng quản trị Tổng công ty Bến Thành ban hành Nghị quyết 39/NQ-HĐQT, chấp thuận cho Công ty Bến Thành hợp tác với Công ty TNHH Đầu tư Sao Thủy thực hiện dự án 1 Bis -1 Kép.
Ngày 16/6/2011 UBND TP Hồ Chí Minh Quyết định 3070/QĐ-UBND ban hành về thuận cho Công ty Bến Thành chuyển hình thức sử dụng 1.495 m2 Khu II sang giao đất có thu tiền sử dụng đất, thời hạn sử dụng đến 30/7/2046.
Ngày 16/7/2013 UBND TP Hồ Chí Minh có văn bản 3587/UBND-ĐTMT chấp thuận chủ trương cho Công ty Bến Thành liên doanh với Công ty CP Đầu tư Sao Thủy thành lập Công ty TNHH Bến Thành Sao Thủy (Công ty Bến Thành Sao Thủy).
Tại văn bản 2521/UBND-ĐTMT ngày 05/6/2014, UBND TP Hồ Chí Minh chấp nhận cho Công ty Bến Thành Sao Thủy làm chủ đầu tư dự án. Ngày 15/10/2014 bằng Quyết định 5069/QĐ-UBND, TP Hồ Chí Minh chấp thuận đầu tư dự án Khu nhà ở cao tầng và khách sạn – thương mại – dịch vụ 1 Bis -1 Kép. Ngày 22/5/2015 ban hành Quyết định 2403/QĐ-UBND thu hồi 17.577 m2 của Công ty Bến Thành và giao cho Công ty Bến Thành Sao Thủy để thực hiện dự án.
Ngày 01/2/2018 UBND TP Hồ Chí Minh có Quyết định 472/QĐ-UBND điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất của dự án. Theo đó, diện tích đất xây dựng khách sạn là 2.570 m2; khu nhà ở cao tầng, thương mại, dịch vụ là 15.224 m2.
Như vậy, sau hàng loạt động thái “biến hóa”, bỗng dự án 1 Bis-1 Kép có chủ đầu tư mới (so với Quyết định số 490/TTg ngày 30/7/1996 của Thủ tướng Chính phủ). Đồng thời, mục đích ban đầu của dự án là xây nhà tái định cư cho người dân bị giải toả trên kênh Nhiêu Lộc – Thị Nghè đã bị… “hô biến” thành Khu nhà ở cao tầng và khách sạn – thương mại – dịch vụ.
Thủ thuật “ảo thuật”?
Đâu là căn cứ để UBND TP Hồ Chí Minh thay đổi chủ đầu tư dự án từ một công ty 100% vốn nhà nước thành công ty TNHH; cũng như “ảo thuật” biến mất khu tái định cư theo chủ trương ban đầu của Thủ tướng chính phủ?
Văn bản 898/STNMT-QLD ngày 12/2/2020 của giám đốc Sở Tài nguyên và Mội trường (TN-MT) TP Hồ Chí Minh Nguyễn Toàn Thắng lý giải,
Căn cứ Điều 101 Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014, về thẩm quyền điều chỉnh quyết định giao đất, cho thuê đất đối với đất đã giao, đã cho thuê trước ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực thi hành, thì “Cơ quan nhà nước có thẩm quyền giao đất, cho thuê đất quy định tại Điều 59 của Luật Đất đai 2013 là cơ quan có thẩm quyền quyết định điều chỉnh đối với trường hợp người sử dụng đất đã có quyết định giao đất, cho thuê đất trước ngày 01/7/2014 (ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực) ”.
Trong lúc, Luật chỉ nói “điều chỉnh” thì Sở TN-MT cho rằng, thẩm quyền “thu hồi” đất thuộc UBND TP Hồ Chí Minh để từ đó tham mưu cho TP Hồ Chí Minh ban hành Quyết định 2403/QĐ-UBND ngày 22/5/2015 thu hồi đất của Công ty Bến Thành (được giao theo Quyết định số 490/TTg ngày 30/7/1996 Thủ tướng Chính phủ), giao đất phần đất này cho Công ty Bến Thành Sao Thủy để thực hiện dự án.
Theo Nghị định 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ (hiệu lực từ 03/3/2017) về sửa đổi, bổ sung một số Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai 2013, thì khoản 62 Điều 2 sửa đổi, bổ sung Điều 101 (Nghị định 43/2014/NĐ-CP) về thẩm quyền điều chỉnh quyết định của Thủ tướng Chính phủ về thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất trước ngày Luật đất đai có hiệu lực thi hành thì “… Trường hợp việc điều chỉnh quyết định thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của Thủ tướng Chính phủ từ trước ngày 01/7/2004 mà làm thay đổi về cơ cấu sử dụng đất đã được thể hiện trong quyết định của Thủ tướng Chính phủ thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phải báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước khi quyết định điều chỉnh.”
Thế nhưng, Văn bản 898/STNMT-QLD ngày 12/2/2020 của Sở TN-MT do giám đốc Nguyễn Toàn Thắng ký lại cho rằng, trước khi UBND TP Hồ Chí Minh ban hành Quyết định 472/QĐ-UBND ngày 01/2/2018 điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất (tại thời điểm Nghị định 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 của Chính phủ đã có hiệu lực) thì UBND TP Hồ Chí Minh đã có Quyết định 2403/QĐ-UBND Ngày 22/5/2015 điều chỉnh cơ cấu sử dụng đất của dự án so với cơ cấu sử dụng đất trước đây tại Quyết định số 490/TTg ngày 30/7/1996 của Thủ tướng Chính phủ… để một lần nữa khẳng định thẩm quyền thuộc UBND TP Hồ Chí Minh.
Đây là lập luận mà giám đốc Nguyễn Toàn Thắng tự mâu thuẫn ngay chính mình? Bởi khi tham mưu UBND Hồ Chí Minh ban hành Quyết định 2403/QĐ-UBND ngày 22/5/2015 thì đây là quyết định thu hồi (không phải là điều chỉnh).
Nhìn từ góc pháp lý khác, khi viện dẫn Luật Đất đai 2013, Sở TN-MT có bỏ quên quy phạm tại điểm a khoản 1 Điều 118. Theo đó, trường hợp đầu tư xây dựng nhà ở để bán hoặc cho thuê hoặc cho thuê mua là thuộc trường hợp phải đấu giá quyền sử dụng đất.
Việc Sở TN-MT tham mưu UBND TP Hồ Chí Minh ban hành Quyết định 2403/QĐ-UBND ngày 22/5/2015 thu hồi 17.577 m2 của Công ty Bến Thành và giao Công ty Bến Thành Sao Thủy để thực hiện dự án liệu có vi phạm pháp luật về đất đai?
