Từ vị trí dẫn đầu trong năm 2016, VietinBank liên tiếp tụt hạng về kết quả lợi nhuận trong các năm gần đây và thậm chí lao dốc xuống vị trí thứ 7 trong danh sách các ngân hàng có lợi nhuận cao nhất trong năm 2018.
Kết thúc năm 2016, báo cáo tài chính được Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam (VietinBank) công bố tại Đại hội Cổ đông thường niên năm 2017 cho thấy VietinBank tiếp tục dẫn đầu hệ thống ngân hàng về kết quả lợi nhuận trước thuế với 8.569 tỉ đồng, nhỉnh hơn kết quả 8.523 tỉ đồng của VietcomBank ở vị trí thứ 2 và cao hơn hẳn con số 7.507 tỉ đồng của BIDV ở vị trí thứ 3 ghi nhận trong các báo cáo tài chính công bố cùng thời điểm.
Tuy nhiên chỉ sau một thời gian ngắn, VietinBank nhanh chóng để mất vị trí dẫn đầu này ngay từ năm 2017. Báo cáo tài chính hợp nhất năm 2017 mà VietinBank công bố trên website www.vietinbank.vn cho thấy ngân hàng thu được hơn 9.200 tỉ đồng lãi trước thuế trong năm và theo đó để vọt mất vị trí dẫn đầu vào tay VietcomBank với hơn 11.018 tỉ đồng trong báo cáo tài chính riêng công bố tại địa chỉ www.vietcombank.com.vn.
Sự lao dốc về lợi nhuận và vị trí xếp hạng sụt giảm của VietinBank mới thực sự trở nên “thê thảm” trong năm 2018. Báo cáo tài chính riêng lẻ năm 2018 của VietinBank được kiểm toán bởi Ernst & Young cho thấy ngân hàng chỉ thu được lợi nhuận trước thuế vỏn vẹn 6.365 tỉ đồng và kết quả này gây nhiều thắc mắc.
Trong văn bản giải trình gửi Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và Sở Giao dịch Chứng khoán TPHCM về sự sụt giảm lợi nhuận của năm 2018, Chủ tịch HĐQT VietinBank Lê Đức Thọ mới đây lí giải, thu nhập lãi thuần của ngân hàng giảm tới 4.567 tỉ đồng trong năm 2018 là yếu tố chính khiến lợi nhuận trước thuế của ngân hàng trong năm giảm tới 1.985 tỉ đồng so với năm 2017 (23,8%) và khiến lợi nhuận sau thuế của VietinBank giảm 1.524 tỉ đồng (tương đương 22,7%) so với cùng kỳ 2017.
Song chính sự sụt giảm về lợi nhuận này tiếp tục đẩy VietinBank xuống rất sâu trong danh sách các ngân hàng có lợi nhuận tốt nhất trên thị trường. So sánh với các báo cáo tài chính 2018 được các ngân hàng công bố đầu năm nay, với 6.730 tỉ đồng lợi nhuận hợp nhất trước thuế, VietinBank chỉ đứng vị trí thứ 7, xếp sau Vietcombank (18.356 tỉ đồng), Techcombank (10.661 tỉ đồng), BIDV (9.625 đồng), VPBank (9.198 tỉ đồng), MBBank (7.767 tỉ đồng) và Agribank (7.500 tỉ đồng).
Điều bất ngờ là trong số 7 ngân hàng nói trên, VietinBank lại đang là ngân hàng có vốn điều lệ lớn nhất hệ thống với hơn 37.234 tỉ đồng, trong đó nhà nước nắm giữ tới 64,46%. Chưa kể dù vượt mặt VietinBank về kết quả lợi nhuận năm 2018, tổng tài sản cộng lại của cả 3 ngân hàng cổ phần gồm Techcombank, VPBank và MBBank mới đạt 1,006 triệu tỉ đồng và vẫn thấp hơn con số tổng tài sản của VietinBank là 1,164 triệu tỉ đồng.
Cùng với tỉ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE), tỉ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) là chỉ tiêu quan trọng và là con số biết nói có thể giải đáp được câu hỏi về mức độ “tài tình” trong khả năng cũng như hiệu quả sử dụng tài sản của một ngân hàng. Chỉ số ROA càng cao cho biết ngân hàng đang kiếm được nhiều tiền hơn trên số tiền đầu tư ít hơn.
Trái với nhiều kỳ vọng, số liệu tổng hợp của Vietstockfinance từ báo cáo tài chính quý III/2019 của 24 ngân hàng cho thấy, VietinBank chỉ xếp vị trí thứ 13 về tỉ suất sinh lời trên tổng tài sản. Tỉ suất ROA của VietinBank thậm chí đứng sau hàng loạt ngân hàng có quy mô tài sản thấp bé hơn nhiều như LienVietPostBank, Saigonbank, Techcombank, HDBank, TPBank, VPBank, ACB, VIB, MBBank, ABBank hay VietBank.
