Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo số 15/TB-TTCP thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác quản lý nhà nước về xăng dầu.
Nợ thuế nhưng lại cho vay hàng nghìn tỷ
Theo kết luận, xăng dầu là mặt hàng quan trọng, thiết yếu, là yếu tố “đầu vào” của các hoạt động sản xuất kinh doanh; phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước. Kinh doanh xăng dầu là lĩnh vực kinh doanh có điều kiện, giá bán xăng dầu được thực hiện theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của nhà nước.
Bộ Công thương là cơ quan điều phối khối lượng xăng dầu nhập khẩu và tổng nguồn xăng dầu nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong nước nhưng Bộ Công Thương không hướng dẫn, quản lý các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu nhập khẩu xăng dầu theo Quỹ dẫn đến không có kế hoạch, tiến độ chung để quản lý.
Các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu nhập khẩu xăng dầu theo kế hoạch kinh doanh riêng của từng đơn vị nên khi nhập khẩu xăng dầu về bán bị lỗ hoặc khó khăn, nhiều thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã dừng không nhập khẩu xăng dầu…
Mặc dù, các văn bản của thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu không nêu rõ lý do hoặc lý do không phù hợp, thời gian gửi báo cáo chậm hơn theo quy định nhưng đều được Bộ Công Thương chấp thuận.
Thanh tra Chính phủ chuyển Bộ Công an điều tra loạt sai phạm liên quan đến quản lý xăng dầu.
Các thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu có vai trò như nhau nhưng do cách quản lý, điều hành thiếu khách quan, công bằng của Bộ Công Thương dẫn đến một số thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải thực hiện nhiệm vụ của một số thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu còn lại, do đó nhiều thương nhân không thực hiện đầy đủ nhiệm vụ khi cần thiết. Qua đó cho thấy, trong trường hợp nguồn cung xăng dầu đòi hỏi cấp thiết, việc điều hành xuất, nhập khẩu xăng dầu của Bộ Công Thương không hiệu quả. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến gián đoạn nguồn cung xăng dầu.
“Để xảy ra tình trạng trên trong nhiều năm là do Bộ Công Thương quản lý lỏng lẻo, không nghiêm, chấn chỉnh không kịp thời dẫn đến hoạt động kinh doanh xăng dầu diễn biến phức tạp, nhiều hành vi mua bán trái quy định, phá vỡ các nguyên tắc đã được quy định”, kết luận nêu.
Bên cạnh đó, việc quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu cũng tồn tại nhiều bất cập. Cụ thể, theo kết quả thanh tra, cơ quan quản lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu còn đùn đẩy trách nhiệm; thiếu quy định, quy chế phối hợp, phân công nhiệm vụ giữa cơ quan chủ trì và cơ quan phối hợp (Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương) trong việc quản lý quỹ, kiểm tra, giám sát thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thực hiện các quy định pháp luật đối với quỹ.
Có tới 7/15 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã sử dụng quỹ bình ổn giá sai mục đích bình ổn giá, không kết chuyển về tài khoản quỹ bình ổn giá mà để lại tài khoản thanh toán của doanh nghiệp thường xuyên, trong nhiều kỳ trước khi hoàn trả lại quỹ bình ổn giá với số tiền hơn 7.927 tỷ đồng.
Vẫn theo kết quả thanh tra, số liệu từ Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho thấy, tại thời điểm 31/10/2022, một số thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu còn nợ, chưa nộp ngân sách nhà nước số tiền thuế bảo vệ môi trường hơn 6.323 tỷ đồng.
Tại thời điểm 30/9/2022, có 6/15 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu được thanh tra đang nợ tiền thuế bảo vệ môi trường hơn 3.219 tỷ đồng.
Mặc dù còn nợ ngân sách nhà nước tiền thuế bảo vệ môi trường nhưng một số thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu đã cho một số cá nhân vay, nợ để sử dụng vào mục đích cá nhân hàng nghìn tỷ đồng.
Trong đó, Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức (từ năm 2017 - 2022) cho ông Chu Đăng Khoa, Phó tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức, và bà Chu Thị Thành, Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức, mượn hơn 7.485 tỷ đồng. Đến thời điểm thanh tra, 2 cá nhân nêu trên còn nợ công ty tổng số tiền hơn 1.396 tỷ đồng.
Trường hợp khác là Công ty TNHH Thương mại vận tải và Du lịch Xuyên Việt Oil đã âm vốn chủ sở hữu hơn 462 tỷ đồng; nợ nhà nước tiền thuế bảo vệ môi trường hơn 1.246 tỷ đồng; nợ Quỹ Bình ổn giá xăng dầu hơn 212 tỷ đồng. Tính sơ bộ, công ty nợ hơn 1.920 tỷ đồng, nhưng công ty đang cho bà Mai Thị Hồng Hạnh, Chủ tịch HĐQT công ty này, nợ hơn 2.978 tỷ đồng.
Kiến nghị giao Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ, tài liệu 3 vụ việc
Trên cơ sở đó, Tổng Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành liên quan, UBND tỉnh Đồng Tháp thực hiện các biện pháp xử lý về cơ chế, chính sách; về kiểm điểm, xử lý trách nhiệm; xử lý kinh tế.
Trong đó, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ, tài liệu vụ việc để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật với một số nội dung sau:
Một là, hành vi vi phạm pháp luật trong việc kê khai, nộp thuế bảo vệ môi trường đổi với xăng dầu; việc sử dụng Quỹ BOG tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Thiên Minh Đức.
Hai là, Hành vi vi phạm pháp luật trong việc kê khai, nộp thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu tại Công ty TNHH Thương mại vận tải và Du lịch Xuyên Việt Oil.
Ba là, hành vi vi phạm pháp luật trong việc kê khai, nộp thuế bảo vệ môi trường đối với xăng dầu; việc sử dụng Quỹ BOG sai mục đích bình ổn giá tại Công ty TNHH Vận tải thủy bộ Hải Hà.
Chuyển thông tin, tài liệu sang Bộ Công an và Ủy ban Kiểm tra Trung ương
Thanh tra Chính phủ cũng đã chuyển thông tin, tài liệu sang Cơ quan điều tra Bộ Công an xem xét, xử lý theo quy định pháp luật đối với một số nội dung được phát hiện trong quá trình thu thập thông tin, tài liệu.
Đó là hành vi vi phạm pháp luật trong góp vốn thành lập Công ty Cổ phần Hóa dầu Phước Khánh, phát hiện thông qua việc thu thập thông tin, tài liệu tại Công ty TNHH MTV Thương mại dầu khí Đồng Tháp.
Cụ thể, UBND tỉnh Đồng Tháp đồng ý chủ trương cho Công ty TNHH MTV Thương mại Dầu khí Đồng Tháp đầu tư xây dựng kho ngoại quan khi chưa trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bổ sung quy hoạch kho ngoại quan; việc xác định giá trị tài sản (bồn chứa xăng dầu T10, T11, T12) để góp vốn thành lập Công ty Cổ phần Hóa dầu Phước Khánh chưa theo tiêu chuẩn thẩm định giá, có nguy cơ thất thoát tài sản nhà nước; việc góp vốn bằng tiền mặt sai quy định.
Thanh tra Chính phủ còn phát hiện, Công ty TNHH MTV Thương mại Dầu khí Đồng Tháp được hoàn lại vốn bằng tiền mặt với số tiền 18,9 tỷ đồng - khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản góp vốn và giá trị cổ phần, có khả năng tài sản nhà nước được bán ra chưa được thẩm định lại.
Công ty Cổ phần Thương mại Dầu khí Đồng Tháp mua xăng dầu của Công ty Cổ phần Đầu tư Nam Phúc, hạch toán nhập kho, xuất kho không rõ ràng, thiếu hồ sơ hạch toán nhập, xuất, tồn kho.
Về xử lý trách nhiệm, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Bộ Công Thương, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của Đảng và pháp luật của nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm.
Trong đó, Bộ Công Thương cần làm rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân trong việc quản lý, kiểm tra, giám sát việc dự trữ xăng dầu lưu thông bắt buộc đối với các thương nhân đầu mối,… khi để xảy ra thiếu xăng dầu trong thời gian qua; trách nhiệm phối hợp với Bộ Tài chính trong quản lý Quỹ BOG, kiểm tra, giám sát thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu thực hiện các quy định pháp luật đối với Quỹ BOG khi để các thương nhân đầu mối chiếm dụng và sử dụng sai mục đích quỹ này.
Đáng chú ý, về hình thức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm, Thanh tra Chính phủ chuyển Kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với cán bộ thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý, có liên quan đến những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra.
