Làm sao có đủ nơi ở cho người dân TP HCM?

Cứ mỗi 5 năm, dân số TP HCM lại tăng thêm khoảng 1 triệu người nên nhu cầu về nhà ở của người dân nhập cư là rất lớn. Mục tiêu làm sao có đủ nhà ở cho người thu nhập thấp tại TP HCM là vấn đề được chính quyền TP đặt ra nhiều năm qua.

Thay đổi tư duy

Rất nhiều chính sách khuyến khích doanh nghiệp (DN) đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (NƠXH), nhà ở cho người có thu nhập thấp nhưng hiệu quả không như kỳ vọng. Nhiều dự án NƠXH chỉ vài năm đã xuống cấp, chất lượng xây dựng kém, người dân không mua hoặc mua xong không ở…

Mục tiêu người dân TP phải có nhà hoặc căn hộ chung cư tạo áp lực rất lớn lên chính sách an sinh xã hội của TP HCM. Nếu nhìn ở góc độ đô thị lớn như TP HCM với dân số (kể cả người nhập cư) khoảng 13 triệu người, yêu cầu này sẽ rất khó. Mọi chính sách ra đời nhằm thực thi mục tiêu này cũng sẽ không như kỳ vọng.

Trong khi đó, nếu nhìn ở góc độ người dân TP cần một cuộc sống có chất lượng tốt hơn thông qua việc có nơi ở tốt hơn với chi phí thấp hơn, câu chuyện sẽ khác. TP vốn là đô thị năng động, nơi có sự chuyển dịch vị trí lao động rất nhanh, xu hướng đến và đi của luồng lao động diễn ra thường xuyên. Những người trẻ từ 30-40 tuổi thường có sự thay đổi công việc, nơi làm việc rất nhanh.

Một người trẻ cố gắng mua căn hộ chung cư giá bình dân ở quận 12 nhưng làm việc tận quận 7, sau đó người này chuyển công việc qua quận 9… Việc di chuyển hằng ngày từ nhà đến nơi làm việc mất cả tiếng, tốn thời gian, công sức và tiền bạc. Trong khi nếu thuê một căn hộ chung cư với giá vừa phải ở gần nơi làm việc, tiết kiệm thời gian đi lại sẽ tái đầu tư cho cuộc sống thì tốt hơn nhiều.

Giá thuê căn hộ để ở tại TP HCM, cả phân khúc bình dân, trung cấp những năm qua không tăng quá cao. Trong khoảng 10 năm nay tăng bình quân 20%-30%, nếu một người mua căn hộ và gửi tiết kiệm ngân hàng là như nhau.

Nhìn vào yếu tố tiện ích, đi thuê căn hộ để ở sẽ có nhiều lợi thế như chọn căn 1-2-3 phòng ngủ, có hồ bơi, gần trường học, chợ, siêu thị… Thị trường bất động sản ở TP HCM hiện nay, các phân khúc nhà, căn hộ cho thuê rất đa dạng từ phòng trọ, căn hộ bình dân, căn hộ trung cao cấp… Thay đổi tư duy từ việc người trẻ phải có bằng được căn nhà sang việc tìm kiếm một nơi ở thuê với chất lượng tốt hơn sẽ giải quyết đáng kể mục tiêu nhà ở.

Chung cư cho người thu nhập trung bình, thấp ở phường Tân Tạo, quận Bình TânẢnh: Tấn Thạnh

Chính sách khuyến khích tạo lập nhà ở phù hợp

Tại nhiều nước phát triển như Mỹ, Nhật hay châu Âu…, những đô thị lớn của họ không đặt mục tiêu về nhu cầu phải có nhà, mà thường yêu cầu về nâng cao chất lượng nơi ở, môi trường sống. Ở nhà thuê, căn hộ cho thuê mà chất lượng cuộc sống vẫn tốt hơn nhà mình mới là bài toán cần được tính đến, đặc biệt trong bối cảnh giá nhà ở những đô thị lớn như TP HCM đang quá cao so với thu nhập của người dân.

Muốn khuyến khích và thay đổi tư duy thuê nhà để có nơi ở tốt hơn, TP HCM cần có chính sách miễn thuế, ưu đãi rõ ràng, cụ thể cho chủ nhà cho thuê; chủ dự án đầu tư căn hộ trung cấp, bình dân cho thuê. Từ đó, người thuê cũng được hưởng qua việc giá nhà thuê thấp hơn nhưng vẫn bảo đảm chất lượng nơi ở.

Chẳng hạn, công nhân là đối tượng cần được quan tâm trong trường hợp này. TP có chính sách rõ ràng về các khu nhà trọ đạt tiêu chuẩn, Sở Xây dựng có thể phối hợp với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, LĐLĐ các cơ sở để đưa ra tiêu chí về nhà trọ đạt chuẩn - không để công nhân ở những khu nhà trọ tồi tàn, kém chất lượng. Nhà trọ đạt chuẩn thì nhà nước cũng có thể hỗ trợ lãi suất để chủ nhà vay vốn ưu đãi đầu tư xây dựng. Thậm chí, tạo điều kiện cho người thuê nhà lắp đồng hồ điện, nước riêng; hưởng theo giá như của người dân TP nhằm tiết kiệm chi phí, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.

Nếu có ưu tiên, có chính sách hỗ trợ người mua nhà - đó là những đối tượng như giáo viên, bộ đội, công an… thông qua chính sách vay ưu đãi lãi suất, hỗ trợ lãi suất. Bởi những đối tượng này muốn cống hiến lâu dài trong công việc, vị trí công việc cũng không thay đổi thường xuyên. Hiện Quỹ Phát triển nhà ở TP đang làm vai trò này và cần phát huy mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Khi đã có chính sách ưu đãi cho người vay mua căn nhà đầu tiên, không nên giới hạn họ chỉ được mua NƠXH hoặc nhà thu nhập thấp, mà kiểm soát thông qua giá trị khoản vay. Bởi một căn hộ chung cư có tuổi thọ 50 năm, căn hộ này giá trung cấp thời điểm này nhưng sẽ thành giá bình dân trong 5-10 năm tới khi thu nhập của người dân tăng lên.

Đối với DN, chủ đầu tư dự án bất động sản, lâu nay quan điểm chỉ hỗ trợ cho DN xây NƠXH, nhà thu nhập thấp cũng chưa ổn. Các dự án xây chung cư trung cấp, nhà ở thương mại cũng nên được hỗ trợ với điều kiện chủ đầu tư có thể dành ra khoảng 30% lượng căn hộ bán cho người thu nhập thấp với giá hợp lý, thấp hơn thị trường. Người thu nhập thấp nhưng họ vẫn có nhu cầu có căn hộ tiện nghi, căn hộ chất lượng… Điều này cũng nhằm giải quyết bất cập về tình trạng dự án NƠXH nhưng người dân chê, không mua vì chất lượng thấp thời gian qua.