Theo phản ánh của gia đình ông Lô Triệu Lý (trú tại thôn Nà Phai, xã Bắc Lãng, huyện Đình Lập, tỉnh Lạng Sơn), năm 1980 ông công tác tại Huyện ủy Đình Lập, đến năm 1982 ông được tăng cường về xã Bắc Lãng làm Chủ nhiệm hợp tác xã (HTX) nông nghiệp. Ngày 15/8/1985 cửa hàng HTX thu hẹp lại vì kinh doanh không có lãi. Ban quản lý cửa hàng xin ý kiến của cấp ủy, chính quyền địa phương nhất trí thành lập Ban thanh lý tài sản gồm 1 nhà kho cùng với khu đất bãi đổ hàng của HTX (thời điểm đó đo là 280m2).
Theo trình bày, ông Lý đã mua hết khu đất với số tiền 400 nghìn đồng, có giấy chuyển nhượng mua bán, có chữ ký, đóng dấu xác nhận của Chủ tịch UBND xã Bắc Lãng (thời điểm đó là ông Vi Văn Phú).
Giấy chuyển nhượng nhà kho năm 1985 (bản phô tô)
Những năm sau đó, ông Lý đã cho chị gái họ là bà Lô Thị Kiên mượn để trồng rau và hoa màu. Đến năm 1991 bà Kiên chuyển nhà xuống thị trấn Tiên Yên (Quảng Ninh) để làm ăn và sinh sống. Sau đó bà Kiên bán nhà cho Hạt 2 giao thông huyện Đình Lập nhưng không bán phần đất đã mượn của ông ông Lý.
Đến năm 1994, ông Lý cho con gái cả là Lô Thị Tường sử dụng để trồng rau và hoa màu cho đến nay. Nhưng bà Tường cũng chỉ sử dụng một phần nhỏ trong tất cả phần đất mà ông đã mua, phần còn lại công nhân của Hạt 2 giao thông trú tại Khe Mò chia nhau cùng sử dụng.
Năm 2000 ông Lý đặt vấn đề thu lại toàn bộ số đất đã mua để gia đình sử dụng và làm “sổ đỏ”. Ông đã trình và đưa trực tiếp giấy chuyển nhượng mua bán bản gốc cho ông Trần Mạnh Sáng – cán bộ địa chính xã thời bấy giờ để chờ làm “sổ đỏ”. Khi tiếp nhận và xem xét, ông Sáng có nói với ông Lý giấy này không hợp lệ.
Một thời gian sau, khi hỏi thì ông Sáng trả lời là không được cầm tờ giấy đó. Năm 2002, gia đình đã nhờ lại ông Vi Văn Phú (nguyên Chủ tịch UBND xã Bắc Lãng – người đã ký, đóng dấu xác nhận việc chuyển nhượng năm 1985) sao lại và ký khôi phục tờ giấy chuyển nhượng cho ông Lý có chữ ký và đóng dấu xác nhận đúng sự thật của ông Trương Thanh Xuân –Chủ tịch UBND xã Bắc Lãng thời điểm đó và chữ ký của ông Đặng Văn Tài – nguyên kế toán HTX mua bán xã Bắc Lãng.
Giấy chuyển nhượng nhà kho do gia đình ông Lý sao lại, có xác nhận của chính quyền địa phương và người có liên quan.
Thế nhưng, đến năm 2011, bà Đường Thị Nga – Cung trưởng Hạt 2 giao thông huyện Đình Lập nói với ông Lý, toàn bộ khu đất đó là của Hạt 2 giao thông. Vì vậy ông Lý đã 2 lần gửi đơn khiếu nại đến UBND xã nhưng không được giải quyết. Năm 2013 ông tiếp tục gửi đơn đến Chủ tịch UBND huyện Đình Lập và Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn. Đến năm 2014, khi UBND tỉnh Lạng Sơn và huyện Đình Lập chỉ đạo thì UBND xã thực hiện hòa giải lần 1 vào ngày 10/6/2014.
Ông Lý cho biết, tại cuộc hòa giải đó, ông đề nghị xã thu hồi lại đất để trả lại cho gia đình sử dụng, nếu trường hợp Nhà nước thu hồi thì phải bồi thường bằng tiền cho gia đình. Còn bên Hạt 2 giao thông thì nói là không có nhu cầu sử dụng. Cuối cùng các bên đã ký vào biên bản hòa giải.
Ông Lý cho biết, đến tháng 1/2019, UBND xã Bắc Lãng thông báo cho con gái ông là không được trồng gì trên mảnh đất đó, xã chuẩn bị xây Trạm Y tế và có đưa cho con gái ông 1 biên bản hòa giải lần 1 (bản phô tô) ngày 10/6/2014. Lúc này ông mới biết cụ thể nội dung trong biên bản hòa giải. Tuy nhiên, ông không đồng ý với nội dung biên bản cho rằng: “Nếu Nhà nước không giải quyết cấp đất cho ông thì cũng không được cấp đất đó cho Hạt 2 giao thông mà phải thu hồi lại đất đó cho UBND xã quản lý”.
“Thực tế hôm đó, tôi nói là thu hồi lại đất để trả lại cho gia đình sử dụng, nếu trường hợp Nhà nước thu hồi thì phải bồi thường bằng tiền cho tôi. Nếu căn cứ vào biên bản đó mà cho rằng tôi giao đất cho xã sử dụng, xét theo lý thì không đời nào có chuyện như vậy được?” – đại diện gia đình ông Lý thắc mắc.
Đại diện gia đình ông Lý cũng cho biết, ngày 17/2/2019 khi đơn vị thi công đào móng trên khu đất để xây Trạm Y tế, phía gia đình đã làm văn bản đề nghị Chủ tịch xã cho dừng thi công, tuy nhiên đề nghị này không được xã chấp nhận. Gia đình cũng không biết khu đất đã có quyết định thu hồi bởi không được ai thông báo.
Đơn ông Lý đề nghị dừng thi công Trạm Y tế.
Sau đó gia đình tiếp tục kiến nghị đến UBND tỉnh Lạng Sơn xem xét, giải quyết. Vụ việc được UBND tỉnh giao Sở TN&MT với ngành chức năng tỉnh này tiến hành kiểm tra, họp, xem xét xử lý.
PV làm việc với Sở TN&MT Lạng Sơn thì được biết, qua kiểm tra không có hồ sơ, giấy tờ ghi diện tích đất cụ thể nên thống nhất lấy diện tích nhà kho và đất ông Lý mua với HTX là 280m2. Đối chiếu hồ sơ địa chính diện tích này thuộc thửa đất số 19 và một phần diện tích thửa đất số 20, tờ bản đồ địa chính số 36. Thực tế, thửa số 19 diện tích 154,8m2 bà Lô Thị Tường (con gái ông Lý) trồng rau màu từ 1994 đến năm 2019. Diện tích 125,2m2 thuộc một phần thửa đất 20 theo kết quả xác minh cho thấy ông Lý chưa bao giờ sử dụng.
Theo Báo cáo số 302 ngày 30/6/2020 của Sở TN&MT, tại báo cáo số 162/BC-UBND của huyện Đình Lập chưa thực hiện đầy đủ nội dung công việc UBND tỉnh đã giao tại công văn số 3742/VP-KTN ngày 12/9/2019. Do vậy, việc xem xét bồi thường, hỗ trợ theo kiến nghị của ông Lý là vẫn thuộc thẩm quyền của UBND huyện Đình Lập. Vì vậy, đề nghị UBND huyện Đình Lập thực hiện các nội dung chỉ đạo của UBND tỉnh theo đúng thẩm quyền.
Cụ thể, đối với thửa đất số 19, diện tích 154,8 m2 chỉ đủ điều kiện bồi thường theo loại đất nông nghiệp. Đối với một phần thửa đất số 20, sau khi xem xét trong trường hợp không đủ điều kiện bồi thường cho gia đình ông Lý thì UBND huyện cần kiểm tra, rà soát lại tổng thể đối với tất cả các trường hợp đã canh tác, trồng rau màu thuộc thửa đất số 20 để xem xét báo cáo đề xuất UBND tỉnh hỗ trợ khác (nếu có cơ sở) theo quy định, tránh phát sinh tiếp đơn thư khiếu kiện, so sánh các trường hợp khác đã bàn giao mặt bằng.
Còn tại buổi làm việc với Phòng TN&MT huyện Đình Lập, PV chỉ được cung cấp văn bản số 1473/UBND – TNMT ngày 1/12/2020 của UBND huyện Đình Lập trả lời gia đình ông Lý, trong đó có nêu, về giấy tờ hồ sơ địa chính, giấy chuyển nhượng nhà kho HTX mua bán xã ngày 15/8/1985, ông Vi Văn Phú ký tên, đóng dấu là không đúng sự thật. Vì ông Phú cho rằng ông không được ký hay đóng dấu của UBND xã (thời điểm đó dấu UBND xã bị mất) vào giấy chuyển nhượng nhà kho HTX mua bán, việc mua bán cũng không có mặt ông. Ông Phú có được xác nhận HTX mua bán nhà kho cho ông Lý chứ không xác nhận bán đất.
UBND huyện không xem xét bồi thường cho gia đình ông Lý đối với phần diện tích 125,2m2 đất thửa số 20, tờ bản đồ địa chính số 36. Vì phần diện tích đất này xác định có nguồn gốc của Công ty cổ phần quản lý và xây dựng giao thông Lạng Sơn quản lý, sử dụng đất tại huyện Đình Lập. Các bà: Hà Thị Dung, Hoàng Thị Thuận, Đường Thị Nga là công nhân Hạt 2 đã tận dụng đất để trồng rau màu từ năm 1993, 1994. Đến đầu năm 2019 khi xây dựng Trạm Y tế xã, các bà này đã trả lại đất.
“Tất cả giấy tờ đó huyện lại bác bỏ mà chỉ xác minh qua một số người như trên là không khách quan. Ông Phú không được ký, vậy ai đã ký, đóng dấu vào tờ giấy chuyển nhượng này? Trước đó, tôi đưa giấy chuyển nhượng bản gốc cho ông Sáng, ông này nói là mất. Thế nhưng khi làm việc với tỉnh, huyện, tôi lại được cung cấp tờ giấy đó (bản phô tô)? Vậy nếu bản gốc đã mất, thì lấy gì mà phô tô ra bản hiện nay tỉnh, huyện đang lưu?” – đại diện gia đình ông Lý thắc mắc.
Trạm Y tế xã Bắc Lãng được xây dựng từ đầu nâm 2019 khi gia đình ông Lý cho rằng việc tranh chấp đất vẫn chưa được giải quyết xong
Gia đình ông Lý cũng cho rằng, việc huyện Đình Lập xác định diện tích 125,2 m2 đất, thửa số 20 có nguồn gốc đất giao thông chỉ dựa vào lời nói của các công nhân đã trồng rau và một số người sinh sống tại đó là không đủ căn cứ. Vì thực tế họ không nắm được việc mua bán giữa ông Lý và HTX. Đặc biệt, khi đất đang tranh chấp chưa được giải quyết xong đã vội vàng tiến hành xây dựng Trạm Y tế xã, thì liệu đã đúng với quy định? Và vì sao không cung cấp biên bản hòa giải cho gia đình ngay sau khi hòa giải kết thúc mà tận 5 năm sau mới đưa cho 1 bản phô tô mà nội dung thì không đúng thực tế?
Làm việc với PV, Chủ tịch xã Bắc Lãng Đàm Văn Thành khẳng định có đưa biên bản hòa giải cho ông Lý. Việc xây dựng Trạm cũng căn cứ vào biên bản hòa giải. Tuy nhiên, do sơ suất nên không vào sổ ký nhận và không có chữ ký nhận của ông Lý là đã nhận biên bản?!
“Gia đình tôi đang gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống. Vì vậy tôi mong muốn ngành chức năng tỉnh Lạng Sơn, huyện Đình Lập tiếp tục kiểm tra, làm rõ những điều thiếu thuyết phục nêu trên để đảm bảo quyền lợi cho gia đình” – đại diện gia đình ông Lý kiến nghị.
