Bách nghệ kỳ thú: Khám phá lò nặn bếp Táo Quân ở Bình Chánh, TP.HCM

Tập 8 chương trình Bách nghệ kỳ thú đã lên sóng lúc 19h30 thứ 6 vừa qua trên kênh HTV7. Tuần này, MC Hồng Phúc sẽ là người làm nhiệm vụ kết nối, dẫn dắt và đưa khách mời là người mẫu Tú Anh tham gia hành trình tìm hiểu làng nghề truyền thống tại Bình Chánh, TP.HCM.

Mở đầu chương trình, người mẫu Tú Anh phải tìm được lò sản xuất “ông Táo” để gặp người kết nối của chương trình. Sau một hồi suy luận, Tú Anh khẳng định lò sản xuất “ông Táo” chính là nơi tạo ra những chiếc bếp lò, cô nhanh chóng tìm được người kết nối, MC Hồng Phúc đang thư thả trên tàu ngắm cảnh sông nước. Đến đây, khách mời vô cùng háo hức khi được dịp khám phá và trải nghiệm các công đoạn để tạo ra một cái bếp lò hoàn toàn bằng thủ công qua sự hướng dẫn nhiệt tình của người thợ làm nghề.

Đi dọc bờ sông Cần Giuộc, đoạn qua Bình Chánh, Hồng Phúc và Tú Anh ghé thăm xưởng sản xuất bếp lò đất của chú Nguyễn Văn Mạnh và biết được thêm nhiều điều thú vị. Chú kể, trước năm 1975, làng nghề nằm ở khu cầu Lò Gốm, có những ông lão nặn bếp lò này, và chú học nghề từ họ. Đến năm 1981, chú Mạnh cùng các anh em bắt đầu tự mình làm bếp, đến nay đã hơn 40 năm. Khoảng năm 2005, khu Lò Gốm giải tỏa để xây dựng đại lộ Võ Văn Kiệt, lò của chú dời về đây. “Sau nhiều năm tháng thì một anh tôi mất, một anh đã lớn tuổi không làm nữa và chỉ còn mỗi tôi tiếp tục theo nghề”, chú Mạnh nói. Vì tình yêu với nghề truyền thống nên lò của chú Nguyễn Văn Mạnh vẫn ngày ngày đỏ lửa cho ra các mẻ bếp đất nung chất lượng. Chú khẳng định, sức lực làm được tới năm nào thì cố gắng làm tới năm đó, khi nào không làm nỗi nữa mới nghỉ. Con cái của chú đều ăn học đầy đủ, mỗi người mỗi việc nên cũng không theo nghề của cha ông. Điều này trở thành nỗi trăn trở của người nghệ nhân U70.

Tham gia chương trình, Tú Anh cho biết, mẹ cô vẫn giữ thói quen dùng bếp đất để nấu ăn bởi nó khiến món ăn thơm ngon và đặc biệt hơn. “Ở nhà là ký ức gắn liền với lò bếp đất. Mỗi lần về nhà là mẹ đều bắt em đổ bánh xèo trên bếp đất vì nó thơm, ngon hơn và thật sự là thơm, ngon hơn thật. Mẹ thích nấu ăn nên em cũng học được từ mẹ rất nhiều cách nấu các món ngon”, Tú Anh kể. Quán quân The Face Vietnam 2023 cho biết, vẻ ngoài của cô khá cá tính nên thường khiến mọi người bất ngờ khi biết cô thích nấu ăn và thường xuyên nấu nướng khi ở nhà.

Khi tìm hiểu về các công đoạn làm nghề, Tú Anh khiến Hồng Phúc bất ngờ vì sự chú tâm và xông xáo học nghề. Dù không được yêu cầu nhưng nữ người mẫu vẫn xin được thử làm công đoạn tạo hình, cắt đất sét thừa cho bếp trước khi đem phơi. Ở phần “Thử tài bách nghệ”, Tú Anh được chú Nguyễn Văn Mạnh khen ngợi vì sự khéo léo, dù là nữ nhưng lại đóng đinh, gia cố bếp Táo Quân bằng vỏ bọc. Hoàn thành thử thách, cô nàng nhận được món quà lưu niệm từ nghệ nhân và chương trình.

Trước đây, khi việc đun nấu bằng củi và rơm là phổi biếng, bếp lò bằng đất nung dường như trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày của người dân. Tuy nhiên, quá trình đô thị hóa cộng với sự chuyển đổi sang quá trình sử dụng bếp gas và bếp từ của người dân đã khiến cho bếp lò đất dần trở nên hiếm thấy. Dẫu vậy, những chiếc lò bằng đất ngày nay vẫn rực lửa đâu đó trong các quán ăn, những căn bếp ở các hộ dân nội ô và nhất là người dân những vùng ven, vùng nông thôn trên khắp cả nước.

Mỗi chiếc bếp lò được làm thủ công và trải qua nhiều công đoạn từ chọn đất, nặn tạo hình, nung và gia cố sản phẩm. Đất để làm bếp lò phải là đất sét chất lượng cao từ ruộng đồng hoặc là ao nuôi cá, tôm trong vùng rồi đem trộn thêm tro trấu để làm cho đất dẻo, mịn hơn. Mặc dù đã có sự thay đổi trong thị trường và sự phát triển của công nghệ nhưng nghề làm đất lò bằng đất nung vẫn giữ được sự độc đáo và giá trị văn hóa của nó.

Đón xem chương trình Bách Nghệ Kỳ Thú vào lúc 19h30 Thứ 6 hàng tuần trên kênh HTV7. Chương trình do Công ty Truyền thông Bee phối hợp với Đài truyền hình TP.HCM thực hiện, với sự đồng hành của thương hiệu Sakos - Nhà sản xuất vali, balo, túi xách cao cấp chất lượng quốc tế.