Bình Phước: Công ty Lộc Ninh 3 xây dựng nhà máy điện mặt trời trên đất rừng

Ngày 25/12, Thanh tra Chính phủ (TTCP) ban hành thông báo Kết luận thanh tra số 3166/TB-TTCP, về việc chấp hành chính sách pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch, đầu tư xây dựng các công trình điện theo quy hoạch điện VII và quy hoạch VII điều chỉnh. Trong đó đã chỉ rõ những sai phạm về quản lý, sử dụng đất để đầu tư xây dựng các nhà máy điện mặt trời tại tỉnh Bình Phước.

Công ty Lộc Ninh 3 và Công ty Lộc Ninh 4 vi phạm

Theo đó, đến thời điểm thanh tra, Thủ tướng Chính phủ chưa có ý kiến đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng 149,59 ha đất rừng sản xuất do Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh quản lý, sử dụng sang đất công trình năng lượng theo đề nghị của UBND tỉnh Bình Phước.

Đồng thời, diện tích 149,59 ha đất rừng sản xuất chưa được UBND tỉnh Bình Phước chuyển mục đích sử dụng sang đất xây dựng công trình năng lượng, chưa cho Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 3 (Công ty Lộc Ninh 3) thuê đất, tuy nhiên, trong thời gian UBND tỉnh Bình Phước làm thủ tục điều chỉnh diện tích, vị trí xây dựng nhà máy, Công ty Lộc Ninh 3 đã xây dựng nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 trên diện tích 149,59 ha, hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 12, Luật Đất đai 2013.

Theo TTCP, Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh đã để Công ty Lộc Ninh 3 sử dụng 149,59 ha đất rừng sản xuất để xây dựng nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3, vi phạm quy định về nghĩa vụ của người sử dụng đất quy định tại khoản Điều 170, Luật Đất đai năm 2013.

Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm trong việc quản lý, sử dụng đất nêu trên thuộc về UBND tỉnh Bình Phước, Công ty TNHH MTV Cao su Lộc Ninh, Công ty Lộc Ninh 3.

Theo báo cáo giải trình của UBND tỉnh Bình Phước tại Văn bản số 46/UBND-TH ngày 16/02/2023, UBND tỉnh này đã xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Lộc Ninh 3, và doanh nghiệp đã nộp tiến xử phạt theo quyết định. Diện tích sử dụng đất của nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 tại vị trí mới đảm bảo phù hợp với Quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 và Kế hoạch sử dụng đất kỳ cuối 2016 - 2020 của tỉnh Bình Phước tại Nghị quyết số 149/NQ-CP ngày 13/12/2018 của Chính phủ và Quy hoạch sử dụng đất huyện Lộc Ninh đến năm 2020 được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1663/QĐ-UBND ngày 21/7/2020.

Cũng theo TTCP, tại Bình Phước, đối với diện tích đất xây dựng nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4 (diện sử dụng đất khoảng 240 ha): Công ty CP năng lượng Lộc Ninh 4 (Công ty Lộc Ninh 4) đã sử dụng tổng diện tích khoảng 240 ha để đầu tư xây dựng nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4, trong đó 63 ha chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho thuê đất là hành vi vi phạm các quy định tại khoản 1 Điều 12, Luật Đất đai năm 2013.

UBND tỉnh Bình Phước đã xử phạt vi phạm hành chính đối với Công ty Lộc Ninh 4 tại Quyết định số 1140/QĐ-XPHC ngày 20/6/2022, Công ty Lộc Ninh 4 đã nộp tiền xử phạt theo quyết định. Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm trong việc quản lý, sử dụng đất nêu trên thuộc về UBND tỉnh Bình Phước, Công ty Lộc Ninh 4.

Thi công 3 dự án năng lượng điện mặt trời khi chưa có giấy phép xây dựng

Trước đó, UBND tỉnh Bình Phước đã ra Văn bản số 305/TB-UBND ngày 3/10/2019 Thông báo kết luận của Chủ tịch UBND tỉnh thống nhất chủ trương cho các chủ đầu tư dự án nhà máy điện mặt trời được triển khai thi công một số hạng mục của dự án khi chưa được bàn giao mặt bằng xây dựng; các chủ đầu tư ở dự án năng lượng điện mặt trời Lộc Ninh 3, năng lượng điện mặt trời Lộc Ninh 4, năng lượng điện mặt trời Lộc Ninh 5 đã khởi công xây dựng công trình khi chưa được bàn giao mặt bằng thi công, chưa được cấp giấy phép xây dựng là vi phạm điểm a, điểm b Điều 107, Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/6/2014.

Sở Xây dựng tỉnh Bình Phước cấp Giấy phép xây dựng cho Công ty Lộc Ninh 4 và Công ty CP năng Lượng Lộc Ninh 5 (Công ty Lộc Ninh 5) (số153/GPXD-SXD-HCC ngày 22/12/2020, số 154/GPXD-SXD-HCC ngày 22/12/2020) nhưng không tiến hành kiểm tra thực địa là vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 102, Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 năm 2014.

Mặc dù trong quá trình thực hiện đầu tư dự án (từ ngày khởi công đến ngày vận hành thương mại) hầu hết các chủ đầu tư đã hoàn thiện, khắc phục các vi phạm này, tuy nhiên, các vi phạm có ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án để nhà máy điện mặt trời đạt ngày vận hành thương mại trước các mốc thời gian ngày 1/7/2019, 1/1/2021 để được áp dụng cơ chế khuyến khích (giá FIT áp dụng trong 20 năm).

“Công ty Lộc Ninh 3, đến thời điểm thanh tra vẫn chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép chuyển mục đích sử dụng 149,59 ha rừng sản xuất, chưa được thuê đất nhưng đã xây dựng nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3 (vận hành thương mại ngày 24/12/2020), theo quy định tại khoản 2 Điều 6 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg thì không đáp ứng đủ điều kiện để được áp dụng giá điện 7,09 UScent/kWh quy định tại Quyết định 13/2020/QĐ-TTg” – thông báo của TTCP nêu rõ.

Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về các chủ đầu tư dự án, Sở Xây dựng và UBND tỉnh Bình Phước.

Mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời với giá cố định trong 20 năm dù chưa được cơ quan nhà nước nghiệm thu

Việc chủ đầu tư, Công ty Mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại, đưa vào sử dụng và mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời với giá cố định 7,09 UScent/kWh, áp dụng trong 20 năm khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo hoặc Sở Công Thương) kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của CP; khoản 4 Điều 123, Luật Xây dựng; khoản 3 Điều 3, Thông tư số 16/2017/TTBCT ngày 12/9/2017; điểm d khoản 1 Điều 51, Thông tư số 39/2015/TT-BCT ngày 18/11/2015 của Bộ Công Thương, trong đó có 1 dự án đến ngày 31/12/2020 và đến thời điểm thanh tra vẫn chưa được UBND tỉnh Bình Phước cho thuê đất nên không đủ điều kiện hưởng giá bán điện 7,09 UScent/kWh.

Công ty Mua bán điện công nhận ngày vận hành thương mại và mua điện của 6/6 nhà máy điện mặt trời trong khi có vi phạm quy định pháp luật về nghiệm thu công trình nhưng được hưởng giá bán điện cố định trong suốt thời gian 20 năm và được ưu tiên mua hết sản lượng điện từ các nhà máy là vi phạm điểm a khoản 1 Điều 14 và khoản 2 Điều 7, Quyết định số 11/2017/QĐ-TTg ngày 11/4/2017 của Thủ tướng Chính phủ về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, khoản 2 Điều 6 Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg ngày 6/4/2020 của Thủ tướng Chính phủ.

Từ những khuyết điểm, vi phạm nêu trên dẫn đến, việc mua bán điện theo giá cố định quy định tại các quyết định của Thủ tướng Chính phủ là chưa đủ cơ sở pháp luật, 6/6 dự án đã được (Chủ đầu tư, Công ty Mua bán điện...) đưa vào sử dụng khi chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền (Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo hoặc Sở Công Thương) kiểm tra công tác nghiệm thu và ra văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu của chủ đầu tư theo quy định pháp luật là chưa đủ điều kiện để được hưởng cơ chế khuyến khích.

Trách nhiệm đối với những khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc về các Chủ đầu tư dự án, Công ty Mua bán điện, EVN.

Trên cơ sở kết quả thanh tra, Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, UBND tỉnh Bình Phước chủ trì, chỉ đạo kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những khuyết điểm, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra. UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm trong việc báo cáo, xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ trong việc chấp thuận chủ trương chuyển đổi mục đích sử dụng 149,59 ha rừng sản xuất (rừng trồng) sang đất xây dựng công trình năng lượng (diện tích sử dụng xây dựng nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 3); thực hiện việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cho thuê đất theo quy định của pháp luật. UBND tỉnh Bình Phước chịu trách nhiệm trong việc thực hiện các thủ tục hoàn thiện hồ sơ quản lý đất đai, cho thuê đất theo quy định của pháp luật đối với 63 ha đất đã sử dụng xây dựng Nhà máy điện mặt trời Lộc Ninh 4.