Bài 18: Khiếu nại đông người về thu hồi đất tại siêu dự án bậc nhất Bình Dương

Mới đây, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Kết luận Thanh tra số 785/KL-TTCP, về việc Thanh tra trách nhiệm việc thực hiện pháp luật trong công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng; Công tác quản lý, sử dụng đất đai, quản lý đầu tư xây dựng; Việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hoá sang đất kinh doanh, xây dựng nhà ở; Thanh tra các dự án, công trình có dấu hiệu vi phạm pháp luận về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị và thanh tra việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà và tài sản gắn liền với đất tại khu vực đô thị trên địa bàn tỉnh Bình Dương, thời kỳ 2011 – 2019.

Tại kết luận này, liên quan đến việc chấp hành pháp luật trong công tác thanh tra, tiếp dân, giải quyết khiếu nại, Thanh tra Chính phủ phát hiện, một số vụ việc khiếu nại đã có chỉ đạo của Thủ tướng, bộ, ngành Trung ương nhưng Bình Dương chậm triển khai thực hiện.

Điển hình là vụ đoàn đông người khiếu nại việc thu hồi đất, bồi thường, giải toả và cưỡng chế của dự án Khu liên hợp Công nghiệp - Dịch vụ và Đô thị, do Becamex IDC làm chủ đầu tư. Thanh tra Chính phủ và UBND tỉnh Bình Dương đã tiến hành rà soát theo Kế hoạch 1130/KH-TTCP. Chủ tịch UBND tỉnh ban hành 18 thông báo chấm dứt thụ lý giải quyết khiếu nại. Sau đó, đã tiếp xúc đối thoại, giải quyết dứt - UBND tỉnh Bình điểm một số trường hợp khiếu nại kéo dài (ông Nguyễn Văn Lãnh, ông Võ Văn Tấn, ông Nguyễn Văn Tiều...).  

Ngày 31/5/2017, Chủ tịch UBND tỉnh phối hợp Cục III Thanh tra Chính phủ tổ chức tiếp xúc với các hộ dân khiếu nại, giải thích các vấn đề pháp lý liên quan việc thực hiện dự án và quá trình thanh tra, giải quyết khiếu nại; vận động các hộ dân nhận tiền bồi thường, hỗ trợ và đất tái định cư để ổn định cuộc sống. Đối với các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn, giao cho UBND thành phố Thủ Dầu Một phối hợp chủ đầu tư xem xét có hướng hỗ trợ, giải quyết phù hợp (văn bản số 2473 ngày 19/6/2017 và số 5341 ngày 2/11/2020 của UBND tỉnh).

Hiện nay, tỉnh đã giải quyết hết thẩm quyền, có tiếp xúc vận động và hỗ trợ thêm (đề nghị hỗ trợ thêm 61 nền tái định cư cho các hộ dân hoàn cảnh khó khăn để ổn định cuộc sống, chấm dứt khiếu nại). Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp khiếu nại kéo dài, UBND tỉnh tiếp tục giao UBND TP Thủ Dầu Một vận động, rà cụ thể các trường hợp còn lại để có hướng giải quyết phù hợp.

Liên quan đến việc thực hiện pháp luật về khiếu nại, tố cáo, kết luận của Thanh tra Chính phủ cho thấy, trong kỳ thanh tra, tổng số đơn thư khiếu nại, tố cáo đã giải quyết được 2.221/2.259 đơn, đạt tỷ lệ 98,3 %.

Cụ thể, đối với đơn khiếu nại tổng số đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền các cấp là 1.927 đơn, đã giải quyết 1.892 đơn/1.927 đơn, đạt tỷ lệ 98,1%, tồn chuyển kỳ sau 35 đơn; có 33 đơn khiếu nại đúng, 1.190 đơn khiếu nại sai; 115 đơn khiếu nại vữa đúng vừa sai; giải quyết thông qua hòa giải, rút đơn hoặc xếp hồ sơ 554 đơn. Kết quả, thu hồi về cho Nhà nước số tiền 1.578.625.100 đồng bồi thường sai quy định. Về thực hiện giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật, tổng số 1.406 quyết định; đã thực hiện là 1.355 quyết định; chưa tổ chức thực hiện là 51 quyết định.

Đối với đơn tố cáo, tổng số đơn tố cáo thuộc thẩm quyền các cấp là 332 đơn, đã giải quyết 329/332 đơn, đạt tỷ lệ 99%, tồn chuyển kỳ sau 3 đơn. Phân tích tổng số 329 đơn tố cáo đã giải quyết, đơn tố cáo đúng: 21 đơn; đơn tố cáo sai 234 đơn; đơn tố cáo vừa đúng vừa sai 57 đơn; tố cáo rút đơn hoặc xếp hồ sơ (không có trong quy định) 17 đơn.

Qua công tác giải quyết đơn tố cáo, đã kiến nghị bồi thường chi trả số tiền sử dụng đất đã thu của 22 hộ dân sai quy định; minh oan cho 214 người; yêu cầu kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý đối với các đơn vị, cá nhân có sai phạm đối với các vụ việc tố cáo đúng; chuyển cơ quan điều tra 1 vụ việc.

Về hồ sơ giải quyết khiếu nại, Thanh tra Chính phủ kiểm tra ngẫu nhiên 78 hồ sơ khiếu nại tại 20 địa phương, đơn vị. Trong quá trình giải quyết các vụ việc khiếu nại các đơn vị, địa phương đã cơ bản tuân thủ trình tự, thủ tục theo quy định. Tuy nhiên, qua kiểm tra còn nhiều hạn chế, có 10,3% hồ sơ không có quyết định thụ lý; có 15,4% hồ sơ không có thông bảo thụ lý; có 41% hồ sơ không có kế hoạch xác minh nội dung khiếu nại, không đúng quy định tại Điều 8 Thông tư 07/2013/TT-TTCP; có 30,8% hồ sơ không công khai quyết định giải quyết khiếu nại, không đúng quy định tại Điều 22 Thông tư 07/2013/TT-TTCP. Có 43,6% hồ sơ giải quyết khiếu nại được lập và lưu trữ không đúng quy định tại Điều 34 Luật Khiếu nại và Điểu 29 Luật Tố cáo.

Đối với hồ sơ tố cáo, qua kiểm tra ngẫu nhiên 46 hồ sơ tố cáo tại 21 địa phương, đơn vị trong toàn tỉnh về trình tự, thủ tục, Thanh tra Chính phủ đánh giá, trong quá trình giải quyết các vụ việc tố cáo các đơn vị, địa phương đã cơ bản tuân thủ trình tự, thủ tục theo quy định. Tuy nhiên, qua kiểm tra còn nhiều hạn chế.

Trong đó, một số hạn chế như: có 13% hồ sơ không có quyết định thụ lý; có 32,6% hồ sơ không có thông báo thụ lý; có 41,3% hồ sơ không có kế hoạch xác minh nội dung tố cáo, có 80,4% hồ sơ không công khai kết luận tố cáo; có 78,3% hồ sơ giải quyết tố cáo được lập và lưu trữ không đúng quy định tại Điều 29 Luật Tố cáo.

Các vụ việc tố cáo đã được giải quyết đúng quy định pháp luật. Tuy nhiên, qua kiểm tra phát hiện một số tồn tại như: có 21,7% hồ sơ làm lộ danh tính người tố cáo; một số vụ việc giải quyết chưa đảm bảo quy định, có nội dung chưa được làm rõ để làm cơ sở, căn cú giải quyết vụ việc.

Ngoài ra, đối với các vụ việc theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ, ngành Trung ương, kết quả kiểm tra cho thấy, còn 11 vụ việc chưa xử lý dứt điểm gồm: 3 vụ đã giải quyết nhưng người dân chưa đồng ý và tiếp khiếu; 8 vụ việc vẫn đang xử lý. Đáng lưu ý, có một số vụ việc đã có chỉ đạo, nhưng UBND tỉnh Bình Dương chưa quyết liệt, xử lý dứt điểm như vụ bà Đặng Hy, bà Nguyễn Thị Ngọt...

Đặc biệt, vụ việc ông Hồ Văn On, ngụ tại TP Dĩ An, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 7158/VPCP-KNTN ngày 8/10/2010 truyền đạt ý kiến của Phó Thủ tướng Trương Vĩnh Trọng chỉ đạo UBND tỉnh Bình Dương xử lý dứt điểm khiếu nại trên cơ sở báo cáo kiểm tra, rà soát số 2245/BC-TTCP ngày 2/8/2010 của Tổng Thanh tra Chính phủ (đã lấy ý kiến của các bộ, ngành). Thế nhưng, đến nay đã hơn 10 năm, UBND tỉnh Bình Dương vẫn chưa xử lý dứt điểm theo chỉ đạo của Thủ tướng./.