Có nên nới “trần” giới hạn mua nhà với người nước ngoài?

TP HCM chiếm khoảng 80% tổng số người nước ngoài mua nhà ở Việt Nam - Ảnh: Huyền Trâm.

Hiệp hội Bất động sản TP HCM (HOREA) vừa có văn bản số 82 gửi Thủ tướng, Bộ Xây dựng, UBND TP HCM về việc nên hay không nên nới giới hạn "trần" sở hữu nhà trong dự án nhà ở thương mại cho tổ chức, cá nhân nước ngoài.

Không có "làn sóng" người nước ngoài mua nhà tại Việt Nam

Qua 17 DN, có 12.355 căn nhà bán cho tổ chức, người nước ngoài trong 5 năm qua - Nguồn: HOREA.  Hiệp hội đã thống kê sơ bộ về tình hình bán nhà cho tổ chức, cá nhân nước ngoài trong 5 năm qua (2015-2020) của 17 Tập đoàn và doanh nghiệp bất động sản lớn. Theo đó, 17 doanh nghiệp bất động sản lớn đã bán tổng cộng 12.335 căn cho tổ chức, cá nhân nước ngoài.

Theo HOREA, nếu giả định 17 Tập đoàn và doanh nghiệp lớn chiếm khoảng 70-80% thị phần nhà ở bán cho các cá nhân nước ngoài, thì có thể ước số lượng căn nhà mà người nước ngoài đã mua trong 5 năm qua trên phạm vi cả nước chỉ vào khoảng 14.800 - 16.000 căn. Trong đó, 5 Tập đoàn hàng đầu (Vingroup, Novaland, Phú Mỹ Hưng, CBRE, Hưng Thịnh) được nhiều người nước ngoài lựa chọn mua nhà, với 10.571 căn, chiếm 85,7% tổng số nhà đã bán cho người nước ngoài, riêng Tập đoàn Vingroup chiếm tỷ lệ 40%, cao nhất.

Đối chiếu với số liệu báo cáo thị trường bất động sản cả nước trong 10 năm (2009-2019) của Bộ Xây dựng, thì đã có 5.000 dự án nhà ở với 3.774.000 căn nhà, bình quân mỗi 5 năm phát triển được khoảng 787.000 căn nhà. Nếu so sánh với số lượng 16.000 căn nhà mà người nước ngoài đã mua trong 5 năm qua, thì chỉ chiếm tỷ lệ 2% tổng số nhà ở.

HOREA đánh giá, thực tế thị trường cho thấy, không có "làn sóng" người nước ngoài mua nhà tại nước ta trong 5 năm qua. Nhưng, đã cho thấy những dự án khu đô thị, khu dân cư, khu nhà chung cư cao cấp, hiện đại, có đầy đủ dịch vụ, tiện ích, an ninh an toàn, giao thông thuận tiện, thì mới thu hút được người nước ngoài lựa chọn cư trú hoặc mua nhà.

Các chủ đầu tư dự án nhà ở đã chấp hành nghiêm túc quy định giới hạn "trần" 30% số lượng căn hộ được bán cho người nước ngoài. Một số dự án đã đạt "trần" 30%, như các dự án Gateway Thảo Điền, Nassim, Thảo Điền Pearl, thì người nước ngoài chuyển sang ký "Hợp đồng thuê mua nhà (leasing)" dài hạn 50 năm.

Việc thực hiện chính sách cho người nước ngoài sở hữu nhà ở, bước đầu đã có tác động tích cực đối với thị trường bất động sản, nhưng chưa tác động tiêu cực quá lớn đối với người có thu nhập trung bình, có thu nhập thấp trong việc tạo lập nhà ở.

TP HCM là địa phương thu hút nhiều người nước ngoài mua nhà nhất, chiếm khoảng 80% tổng số người nước ngoài mua nhà tại nước ta…

Có nên nới trần giới hạn?

Trong văn bản kiến nghị của mình, HOREA nêu lên một số bất cập, hạn chế của chính sách cho tổ chức, cá nhân nước ngoài được mua nhà.

Cụ thể, với quy định tổ chức, cá nhân nước ngoài chỉ được sở hữu không quá 30% tổng số căn hộ của một tòa nhà chung cư; hoặc không quá 30% tổng số căn hộ của tất cả các tòa nhà chung cư trên địa bàn cấp phường, HOREA cho là hợp lý và phù hợp với thực tiễn, không nên nới giới hạn "trần" này.

Một bất cập được hiệp hội chỉ ra trong quy định "nếu là nhà ở riêng lẻ bao gồm nhà biệt thự, nhà ở liền kề thì trên một khu vực có số dân tương đương một đơn vị hành chính cấp phường chỉ được mua, thuê mua, nhận tặng cho, nhận thừa kế và sở hữu không quá 250 căn nhà". HOREA cho rằng, UBND phường khó có điều kiện để kiểm soát và thực thi trách nhiệm, còn các chủ đầu tư dự án nhà ở cũng khó thực hiện theo quy định này.

Hay bất cập với quy định "trường hợp chỉ có một dự án có số lượng nhà ở riêng lẻ dưới 2.500 căn thì tổ chức, cá nhân nước ngoài chỉ được sở hữu không quá 10% tổng số lượng nhà ở trong dự án đó; trường hợp chỉ có một dự án có số lượng nhà ở riêng lẻ tương đương 2.500 căn thì tổ chức, cá nhân nước ngoài chỉ được sở hữu không quá 250 căn; trường hợp có từ hai dự án trở lên mà tổng số nhà ở riêng lẻ trong các dự án này ít hơn hoặc bằng 2.500 căn thì tổ chức, cá nhân nước ngoài chỉ được sở hữu không quá 10% số lượng nhà ở của mỗi dự án".

Hiệp hội nhận thấy, quy định giới hạn "trần" trên là thấp và không phù hợp, đối với một số phường tập trung đông người nước ngoài sinh sống. Ví dụ, Khu đô thị mới Phú Mỹ Hưng có quy mô hơn 400 hécta (Khu A) chủ yếu thuộc địa bàn phường Tân Phong và phường Tân Phú, quận 7, đã và đang triển khai 114 dự án thành phần với 21.845 căn nhà (chủ yếu là căn hộ). Trên địa bàn hai phường này, còn có các doanh nghiệp khác đang triển khai nhiều dự án nhà ở thương mại khác, nên quy định giới hạn "trần" nêu trên không phù hợp với thực tế là hiện nay, quận 7 có khoảng 20.000 người nước ngoài thường trú, chủ yếu là tại khu đô thị Phú Mỹ Hưng.

Một bất cập nữa là quy định "trường hợp trong một khu vực có số dân tương đương một đơn vị hành chính cấp phường mà có nhiều nhà chung cư hoặc đối với nhà ở riêng lẻ trên một tuyến phố thì Chính phủ quy định, cụ thể số lượng căn hộ, số lượng nhà ở riêng lẻ mà tổ chức, cá nhân nước ngoài được mua, thuê mua, nhận tặng cho, nhận thừa kế và sở hữu".

Hiệp hội nhận thấy, hiện nay, đang có xu thế chuyển dịch dòng vốn đầu tư nước ngoài vào nước ta, dẫn đến khả năng kéo theo nhiều chuyên gia, nhà quản lý nước ngoài tập trung sinh sống ở một số địa phương. Do vậy, HOREA kiến nghị, nên giao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh quyết định tỷ lệ người nước ngoài được sở hữu nhà tại đơn vị hành chính cấp phường, để phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương, trừ trường hợp số lượng người nước ngoài sở hữu nhà tại một đơn vị hành chính cấp phường chiếm tỷ lệ cao (có thề từ 20% trở lên), thì UBND cấp tỉnh phải báo cáo để Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.

Về cấp "Giấy chứng nhận" (sổ hồng) cho tổ chức, cá nhân nước ngoài sở hữu nhà ở, Hiệp hội đề nghị UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo Sở Tài nguyên Môi trường phối hợp với Sở Xây dựng khẩn trương thực hiện cấp "Giấy chứng nhận" (sổ hồng) cho tổ chức, cá nhân nước ngoài sở hữu nhà ở, theo quy định của pháp luật.