Thực tế câu chuyện phí bảo trì chung cư đã nổ ra nhiều tranh cãi trước đó do liên quan đến quyền lợi của các bên. Theo quy định, phí bảo trì chung cư là 2% trị giá hợp đồng. Phí này sẽ do bên mua đóng trước khi nhận bàn giao chung cư, căn hộ. Tuy nhiên, việc thu và sử dụng phí bảo trì vẫn còn "gian nan" khi một số người dân vẫn cho rằng, phí bảo trì chung cư đã được tính vào giá bán.
Sau rất nhiều tranh chấp chung cư liên quan đến chuyện phí bảo trì như chủ đầu tư cố tình không bàn giao lại kinh phí bảo trì, hoặc nộp chậm, nộp không đầy đủ, trục lợi… việc quy định này ngày càng bộc lộ rõ những tranh cãi gay gắt hơn. Một số chung cư đã được thành lập ban quản trị, chủ đầu tư vẫn chưa hoàn thành bàn giao kinh phí bảo trì cho ban quản trị. Từ đó dẫn đến tranh chấp gay gắt giữa cư dân với chủ đầu tư, do chung cư xuống cấp nhưng không có tiền bảo trì.
Mới đây, Sở xây dựng TP.HCM kiến nghị nên bỏ cơ chế giao chủ đầu tư thu kinh phí bảo trì chung cư 2%. Việc hình thành quỹ bảo trì phần sở hữu chung của từng chung cư sẽ do ban quản trị chung cư thu của cư dân trong quá trình quản lý, sử dụng theo tỷ lệ % do Hội nghị nhà chung cư quyết định.
Theo Sở Xây dựng TP.HCM, việc bỏ 2% phí bảo trì chung cư sẽ giải quyết dứt điểm được những bất cập đang xảy ra trong việc quản lý và vận hành, sử dụng phí bảo trì.
Ngay lập tức các ý kiến nổ ra. Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, đồng ý với quan điểm trên khi cho rằng, hiện tại nhiều chung cư, tài khoản của ban quản trị chung cư chỉ có một người trong ban quản trị làm chủ tài khoản. Điều này dễ dẫn đến tình trạng lạm quyền, lạm chi, trục lợi cá nhân gây thiệt hại cho cư dân và dẫn đến khiếu kiện.Ản
Tuy vậy, đề xuất này cũng dấy lên lo ngại tình trạng "đá bóng" trách nhiệm từ chủ đầu tư sang Ban Quản trị. Theo ông Lê Hoàng Châu, đề xuất này có 2 bất cập là Ban Quản trị nhà chung cư rất khó trong chuyện thu khoản tiền rất lớn này. Thứ hai là tại thời điểm đó, nhiều người mua nhà đã mua bán, chuyển nhượng căn nhà đó nhiều lần, thành ra người mua sau cùng rất khó chấp nhận việc mình phải có nghĩa vụ nộp tiền bảo trì chung cư.
Một số chuyên gia lại cho rằng, vẫn nên để chủ đầu tư thu 2% phí bảo trì nhưng số tiền này được đóng vào một tài khoản ở ngân hàng ngay khi thu mà chủ đầu tư không có quyền rút ra. Theo quy định tại Điều 108 Luật Nhà ở, phí bảo trì chung cư là do chủ đầu tư phải có trách nhiệm nộp, được trích từ giá trị hợp đồng và phải ghi rõ trong hợp đồng mua bán căn hộ. Đây được hiểu là quyền lợi được bảo hành, bảo trì của người mua căn hộ. Đây không phải là khoản nộp bổ sung của người mua căn hộ. Khoản phí này là cần thiết để phục vụ cho hoạt động duy trì, bảo trì, bảo dưỡng nhà khi đưa vào sử dụng.
Nếu bỏ phần phí bảo trì này, đồng nghĩa với việc tạo ra một hành lang pháp lý để rất nhiều chủ đầu tư sẽ trốn tránh trách nhiệm phải nộp và được hưởng lợi từ 2% này, không gắn trách nhiệm của chủ đầu tư và bỏ đi quyền lợi thiết yếu của người mua nhà.
Một số ý kiến lại cho rằng nên để bên đơn vị trung gian đứng ra quản lý nguồn quỹ này để tránh tình trạng đẩy trách nhiệm, trục lợi.
Trả lời trên báo chí mới đây, ông Nguyễn Trọng Ninh, Cục trưởng Cục quản lý nhà và thị trường Bất động sản (Bộ Xây dựng) cho rằng, quyết định cao nhất về vấn đề quỹ bảo trì nhà chung cư thuộc các cơ quan ban hành luật, quy định thu phí bảo trì 2% nằm trong Luật Nhà ở năm 2014, do đó thay đổi thì phải sửa đổi luật.
Theo ông Ninh, hiện có 3 luồng ý kiến chính: Thứ nhất là đề nghị giữ nguyên cơ chế thu phí như hiện nay. Nếu giữ nguyên, vấn đề đặt ra là quản quỹ bảo trì thế nào và sử dụng ra sao cho hợp lý, hiệu quả, công khai minh bạch; Thứ hai là bỏ 2% quỹ bảo trì chung cư, không thu nữa. Bao giờ có phát sinh bảo trì, hư hỏng sẽ thu sau. Ý kiến thứ ba là không thu ngay 2% quỹ bảo trì một lúc khi ký hợp đồng mà thu dần sau 5 năm sau khi chung cư được đưa vào hoạt động.
Ông Ninh cho rằng, phương án nào cũng có mặt được và hạn chế. Nếu thu phải quản lý minh bạch quỹ. Còn không thu sẽ quay trở lại với quy trình quản lý chung cư cũ hiện nay. Các tòa chung cư không có kinh phí bảo trì sửa chữa sẽ xuống cấp và trở thành khu ổ chuột giống như chung cư cũ hiện nay. Bộ Xây dựng hướng về phương án vẫn thu 2% quỹ bảo trì và quản lý sao cho công khai minh bạch. Cần quy định rõ để có sự kiểm soát, từ ban quản trị chung cư tới doanh nghiệp dịch vụ.
Câu chuyện này dường như vẫn chưa có hồi kết khi còn nhiều bàn luận, tranh cãi diễn ra. Các chuyên gia bất động sản cho rằng, thực tế để có được một BQT chung cư hợp pháp, rõ ràng không phải chuyện một sớm, một chiều. Do đó, việc đấu tranh xem ai giữ khoản phí này không quan trọng bằng việc hạch toán minh bạch khoản phí này để các bên cùng có lợi vẫn là giải pháp khả dĩ nhất.