Trong thời gian gân đây, việc dạy trực tuyến không chỉ tiến hành cho sinh viên mà còn tổ chức cho học sinh các cấp. Không chỉ học sinh mà các bậc cha mẹ cùng học trực tuyến với vai trò người đồng hành. Thời lượng học trực tuyến tối đa bao nhiêu phút là vấn đề dẫn đến sự tranh luận, sự lo lắng của nhiều bậc phụ huynh.
50% sinh viên chọn 1 tiết
Hôm qua, một phụ huynh cho biết trẻ lớp 7 mà phải ngồi gần 72 phút thì sao chịu nổi! Không những vậy, thời gian học trực tuyến cũng là chủ đề tranh luận của giảng viên và các nhà khoa học có ứng dụng công nghệ thông tin và dạy học trực tuyến. Một giảng viên đã chia sẻ rằng phần mềm giới hạn 40 phút là không có ý nghĩa sư phạm.
Có thể khẳng định thời gian học tập trực tuyến cần phải hiểu đúng nghĩa của từ trực tuyến. Hiện nay, cách dùng từ học từ xa, học có ứng dụng công nghệ thông tin, học trực tuyến, e-learning làm cho nhiều phụ huynh và cả nhiều người choáng ngợp. Thế nhưng, dù muốn dù không, về mặt nguyên tắc sư phạm, thời gian luôn phải là một tiêu chí không thể thay đổi trên đối tượng học tập.
Mỗi lứa tuổi có đặc điểm tâm lý mà rõ nhất là sự chú ý và tri giác không thể như nhau. Đừng trao cho người học một ít tri thức để đánh đổi cả sự chịu đựng quá sức và nguy cơ về mắt, cột sống và nguy hại nhất là cảm xúc sợ hãi, lo âu. Không phải ngẫu nhiên khi trẻ em mẫu giáo từ lớp mầm, chồi, lá đều chỉ có thể chú ý liên tục trong hoạt động 5 - 7 phút để việc tổ chức của giáo viên linh hoạt, thay đổi. Hay tiết học của học sinh tiểu học thống nhất chỉ là 30 đến 45 phút.
Với 2.000 phiếu khảo sát nhanh ngày 9.4, không phân biệt các đối tượng sinh viên, có gần 50% cho rằng thời gian học trực tuyến vẫn là 1 tiết với 45 phút, gần 20% đồng ý trên 45 phút. Thế nên, thời gian là yếu tố đầu tiên cần cẩn trọng để có thể điều chỉnh nhanh chóng nếu ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học hay e-learning.
Kịch bản sư phạm nào để người học có cảm xúc tích cực, hứng thú ?
Một trong những nỗi lo lớn nhất của người dạy trực tuyến là làm sao để người học hài lòng, câu trả lời nằm ở kịch bản sư phạm trực tuyến.
Kịch bản sư phạm trực tuyến là sự tổ chức, bố trí các hoạt động cho người học nhằm đạt mục tiêu dạy học và được thiết kế theo hướng của một vở diễn. Để có một kịch bản sư phạm tốt, người thiết kế kịch bản phải nắm vững những nội dung tri thức nào cần truyền đạt và đối tượng người học là ai để từ đó xây dựng thành các hoạt động học tập có khả năng gây "hứng thú" và "bất ngờ" đối với người học.
 Thạc sĩ Lương Thị Nhung, khoa cơ bản của Trường CĐ thực hành FPT Polytechnic, giảng viên có cách giảng trực tuyến khá thu hút sinh viên NVCC |
Kịch bản sư phạm trực tuyến được hiểu là tổng hợp các hoạt động học tập diễn ra trong một môi trường học ảo một cách nghệ thuật bởi sự tổ chức của người thiết kế khóa học. Trong kịch bản sư phạm trực tuyến, hoạt động của người dạy được tiết chế và kiểm soát, hầu như tập trung chủ yếu ở việc giám sát, quản lý, phản hồi tức thời khi người học có nhu cầu. Người học sẽ chủ động tham gia các hoạt động phong phú và đa dạng hóa nhằm tạo sự hấp dẫn, gắn kết người học trong suốt quá trình tự học trên hệ thống hướng đến mục tiêu học tập.
Kịch bản sư phạm trực tuyến ít nhất cần làm rõ đối tượng học, nội dung học đáp ứng mục tiêu gì, thời gian tổng thể ra sao, thời gian từng phần thế nào. Song song đó, phải đảm bảo các ý tưởng hoạt động hợp lý, có trọng tâm, đáp ứng chuẩn đầu ra của bài học và mang đến cho người học cảm xúc tích cực, hứng thú và cả sự trông chờ vào buổi học kế tiếp.
Với các khóa học dành cho người trưởng thành, vấn đề quan trọng nhất không phải là phần mềm, càng không phải là yếu tố kỹ thuật công nghệ thông tin thuần túy. Đó là sự hiểu biết đích thực mà trong đó phải bao phủ được các kiến thức hệ thống về dạy học trực tuyến. Nổi rõ nhất là phải đầu tư sâu về kịch bản sư phạm trực tuyến.
Chỉ khi người dạy hiểu đúng về kịch bản sư phạm trực tuyến, biết đánh giá kịch bản sư phạm trực tuyến, biết các bước xây dựng và phát triển, biết làm chủ và triển khai kịch bản sư phạm của mình bằng cả nội lực và đạo đức sư phạm mới thật sự là giảng viên trong thời kỳ cách mạng 4.0.