Thời gian qua, Báo Đấu thầu nhận được không ít phản ánh về những thủ thuật được các bên mời thầu đưa ra làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu. Trong đó, dù tất cả hồ sơ mời thầu (HSMT) được yêu cầu công khai trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia theo quy định, song bên mời thầu vẫn có cách để nhà thầu không thể tiếp cận HSMT. Bên cạnh đó là tình trạng bên mời thầu đưa ra tiêu chí cao trong HSMT.
Tại Gói thầu Thi công xây dựng thuộc Dự án Công trình Khu tưởng niệm các anh hùng, liệt sỹ hy sinh trong cuộc đấu tranh Cây Cốc do Công ty CP Tư vấn Toàn Thành làm bên mời thầu, Ban Quản lý dự án quỹ đất huyện Tiên Phước (tỉnh Quảng Nam) làm chủ đầu tư, nhà thầu phản ánh tới Báo Đấu thầu cho biết, file HSMT gói thầu trên được Bên mời thầu đăng tải lên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia nhưng cài đặt mật khẩu, khiến nhà thầu không thể tiếp cận được các nội dung HSMT. Nhà thầu đã liên hệ và yêu cầu Bên mời thầu cung cấp mật khẩu để mở file HSMT này, nhưng chưa được phản hồi. Ngoài ra, nhà thầu phản ánh còn gặp khó khăn trong việc mua HSMT Gói thầu, được phát hành tại trụ sở làm việc của Chủ đầu tư.
Ngày 9/4/2020, khi được hỏi về nội dung phản ánh của nhà thầu, Bên mời thầu cho rằng, file HSMT đăng tải trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia mà nhà thầu không mở được có thể là do vi rút, Bên mời thầu không cài đặt mật khẩu. Còn HSMT gói thầu trên vẫn được phát hành bình thường (từ ngày 5 – 15/4/2020) tại trụ sở làm việc của Chủ đầu tư và hiện đã bán được 2 bộ.
Báo Đấu thầu cũng nhận được phản ánh của một số nhà thầu về việc HSMT đưa ra yêu cầu cao, làm hạn chế sự tham gia của nhà thầu. Nhà thầu cũng đã kiến nghị đến bên mời thầu, chủ đầu tư để điều chỉnh tiêu chí, quy định cho phù hợp với quy mô gói thầu, song không được chấp nhận. Chẳng hạn, tại Gói thầu Thi công xây lắp thuộc Dự án Đường giao thông và kênh tưới, tiêu từ xóm 1, xóm 2, xóm 3 đến đường trục xã Liên Sơn, huyện Gia Viễn (tỉnh Ninh Bình), Công ty CP Thiên Nam Cường có văn bản gửi UBND xã Liên Sơn đề nghị điều chỉnh yêu cầu “nhà thầu phải có 6 nhân sự chủ chốt là kỹ sư thuộc chuyên ngành giao thông”. Tuy nhiên, UBND xã Liên Sơn cho rằng yêu cầu này là cần thiết để công trình đảm bảo kỹ thuật, đúng tiến độ… Gói thầu này sử dụng ngân sách địa phương, được đấu thầu rộng rãi qua mạng, thời gian phát hành HSMT từ ngày 31/3 – 12/4/2020. Công ty CP Thiên Nam Cường cho rằng, HSMT yêu cầu tới 6 kỹ sư chuyên ngành giao thông đối với công trình nông thôn cấp 4, có quy mô chỉ 5 – 6 tỷ đồng là yêu cầu cao, làm hạn chế nhà thầu tham gia.
Câu chuyện về HSMT đưa ra yêu cầu cao cũng được phán ánh tại Gói thầu Thi công xây lắp thuộc Dự án Công trình Đập Xai Mưa, xã Tiên Lãnh, huyện Tiên Phước (tỉnh Quảng Nam). Theo phản ánh của nhà thầu, HSMT đưa ra yêu cầu cao về nhân sự (chỉ huy trưởng là kỹ sư hạ tầng kỹ thuật có kinh nghiệm 8 năm, có chứng chỉ hành nghề giám sát hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp và phát triển nông thôn hạng 2, đã từng chỉ huy trưởng 2 công trình cấp III…). Đối với thiết bị, HSMT cũng yêu cầu phải có 10 chiếc xe tải, 4 chiếc xe lu, 5 chiếc xe đào… Trong khi đó, tiến độ thi công công trình là 510 ngày. Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Báo Đấu thầu, đại diện bên mời thầu của gói thầu này cho rằng, dù công trình có vài chục tỷ đồng song HSMT đưa ra yêu cầu như vậy bởi đây là công trình có độ nguy hiểm và phức tạp cao. Bên mời thầu cho rằng, nhà thầu phản ánh chưa đi khảo sát hiện trường thi công công trình nên chưa hiểu được tính hợp lý trong yêu cầu trên của HSMT.