Chiều 30-12, lãnh đạo UBND quận 1 và quận 3 (TP HCM) đã có phản hồi liên quan đến bài viết "Nhiều biệt thự biến mất... trên giấy!" đăng Báo Người Lao Động số ra ngày 30-12-2019.
Nhận thiếu sót
Trao đổi với phóng viên, ông Lưu Trung Hòa, Phó Chủ tịch UBND quận 1, thừa nhận quận có sai sót trong quá trình phân loại các biệt thự cũ xây dựng trước năm 1975. "Hiện quận đang cho thu hồi lại văn bản gửi Viện Nghiên cứu phát triển (NCPT) TP về hiện trạng các biệt thự cũ xây dựng trước năm 1975 và sẽ tiến hành rà soát thật kỹ vấn đề này" - ông Hòa thông tin.
Biệt thự số 143-145 Nam Kỳ Khởi Nghĩa còn có địa chỉ là số 14 Võ Văn Tần, quận 3, TP HCM Ảnh: LÊ PHONG
Tại quận 3, trong báo cáo kiểm kê gửi Viện NCPT TP của UBND quận hồi tháng 10-2019 có liệt kê hàng loạt căn biệt thự cũ xây dựng trước năm 1975, trong đó nhiều căn được báo cáo "không tồn tại địa chỉ" hoặc "không tồn tại" nhưng Hội đồng Phân loại biệt thự (HĐPLBT) TP kiểm tra thì phát hiện chúng vẫn tồn tại (Báo Người Lao Động đã phản ánh).
Về vấn đề này, ông Trần Thanh Bình, Phó Chủ tịch UBND quận 3, khẳng định: "Trong danh sách 127 biệt thự mà Viện NCPT TP gửi quận 3 để kiểm đếm, phân loại, quận đã phân loại 1 trường hợp, 21 trường hợp thuộc nhóm 2, 86 trường hợp thuộc nhóm 3 và 19 trường hợp loại bỏ khỏi danh sách do nhà đã xây mới, không có địa chỉ theo danh sách, hiện trạng là nhà phố… Về 3 biệt thự số 143-145 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, phường 6; số 204D Điện Biên Phủ, phường 7 và số 1 Bà Huyện Thanh Quan, phường 6 thật ra không mất đi mà chỉ… khác về mặt địa chỉ. Nhà số 1 Bà Huyện Thanh Quan thật ra là số 208 Nguyễn Thị Minh Khai; căn biệt thự 143-145 Nam Kỳ Khởi Nghĩa thuộc hệ thống khách sạn Victory - số 14 Võ Văn Tần".
Ông Bình nói thêm để phân loại đánh giá biệt thự thì tiêu chí nguyên bản và sự trọn vẹn của một thửa đất quyết định đến tính khả thi trong việc giữ gìn biệt thự. Hơn nữa, việc phân loại, công tác giữ gìn biệt thự cũng gặp nhiều khó khăn bởi tính khả thi trong giữ gìn biệt thự phụ thuộc rất nhiều vào hình thức sở hữu.
Khó phân loại và xếp loại
Giải đáp thắc mắc về việc hơn 560 căn biệt thự cũ trên địa bàn TP bị loại bỏ trong thời gian qua, đại diện Sở Quy hoạch - Kiến trúc (QH-KT) TP HCM cho biết nguyên nhân vì giấy tờ và thực tế khác nhau. Khái niệm "biệt thự" mà Bộ Xây dựng đưa ra nêu rõ: Căn nhà có quy mô dưới 4 tầng, khuôn viên sân trước, sân sau và lối đi đủ rộng. Đối chiếu với danh sách 1.400 căn biệt thự được liệt kê thì rất nhiều căn hiện nay đã biến dạng.
"Từ giấy tờ bước ra thực tế rất khác xa. Nếu xếp loại biệt thự chỉ vì "nguồn gốc đất là biệt thự" thì dễ bị khiếu kiện, khiếu nại" - đại diện Sở QH-KT TP nói và cho rằng lý do các quận - huyện loại bỏ nhiều căn biệt thự theo danh sách Sở Xây dựng TP và Viện NCPT TP đưa ra do căn cứ hiện trạng thực tế.
Một chuyên viên Phòng Quản lý đô thị quận 1, TP HCM thừa nhận việc kiểm kê, đánh giá biệt thự hiện mang tính cảm tính. Đơn cử trường hợp căn biệt thự số 68 Sương Nguyệt Anh (quận 1) ban đầu được phân loại nhóm 2 (bảo tồn một phần) nhưng hiện trạng là căn nhà bê-tông xây dựng trước năm 1975 trên nền đất quy hoạch là biệt thự. Từ đó, chủ nhà làm đơn khiếu nại đến UBND TP, chính những thành viên HĐPLBT TP đã phải trả lại quyền lợi đúng với kiến trúc đang tồn tại ở công trình này.
"Chúng tôi cũng đau đầu khi phân loại và xếp loại một số căn biệt thự. Chẳng hạn số 132-134 Sương Nguyệt Anh hiện chỉ là căn nhà bê-tông 2 tầng xây dựng hàng chục năm. Về kiến trúc không đặc biệt nhưng đang bị xếp nhóm 2. Nhiều chủ nhà đang tập hợp hồ sơ khiếu nại tập thể. Vì vậy, nếu công tác thẩm định không bảo đảm thì sẽ phát sinh nhiều chuyện" - chuyên viên Phòng Quản lý đô thị quận 1 phân trần.
Kiến trúc sư Trần Vĩnh Nam nhìn nhận để tránh sai sót và khiếu nại sau này, cần đánh giá lại tổng thể bức tranh hiện trạng trước kia và hiện nay; loại bỏ những căn biệt thự bị chia cắt, có dấu hiệu sụp đổ, tập trung sắp xếp lại các căn biệt thự nhóm 1, nhóm 2. "Việc đánh giá tập trung từng nhóm có thể rút ngắn thời gian, hạn chế công việc cần kiểm kê, tránh việc xuống cấp nhưng cũng không xâm hại quyền lợi người dân" - kiến trúc sư Trần Vĩnh Nam nói.
Mới đây, Viện NCPT TP đã trình UBND TP HCM giải pháp bảo đảm quyền lợi của người dân sở hữu biệt thự cổ, đó là áp dụng cơ chế "chuyển quyền phát triển bất động sản". Nghĩa là chủ sở hữu có quyền bán hoặc chuyển nhượng cho một đối tác khác có khả năng tiếp nhận.
Còn bất cập và chậm trễ
Liên quan đến vấn đề phân loại biệt thự cũ, mới đây, HĐND TP HCM đã có đánh giá về việc bảo tồn di sản và cảnh quan kiến trúc đô thị trên địa bàn TP.
Theo đó, việc bảo tồn cảnh quan kiến trúc đô thị có giá trị di sản của TP chủ yếu vẫn dựa vào khung pháp lý như Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch đô thị, Luật Di sản văn hóa và các văn bản liên quan. Song quá trình áp dụng thực tế còn nhiều bất cập và chậm trễ dẫn đến sự biến mất của nhiều giá trị vốn có và làm thay đổi cảnh quan kiến trúc. Thêm vào đó là nhu cầu xây nhà cao tầng ở các khu đất "vàng" trên địa bàn quận 1 và 3.
Trong khi đó, sự phối hợp giữa các cơ quan liên quan còn chậm, chưa đồng bộ, kéo dài nhiều năm gây trở ngại, bức xúc cho người dân. Công tác thẩm định, kiểm kê, phân loại biệt thự chậm làm ảnh hưởng đến việc cải tạo, sửa chữa, xây dựng lại biệt thự cũ - nhu cầu chính đáng của chủ sở hữu; ảnh hưởng việc quản lý của địa phương và sự phát triển chung của TP, đặc biệt là phát triển du lịch.
Bên cạnh đó, công tác phân loại biệt thự cũ của HĐPLBT TP còn gặp khó khăn do thiếu kinh phí, không có hồ sơ lưu trữ, khó nhận diện các biệt thự đã bị biến dạng...
Do đó, HĐND TP đề nghị UBND TP đánh giá hiệu quả triển khai thực hiện Quyết định số 33/2018 về ban hành tiêu chí đánh giá, phân loại biệt thự cũ trên địa bàn TP; đẩy nhanh tiến độ rà soát, thống kê, phân loại biệt thự nhằm xác định, giữ gìn các biệt thự cũ cần bảo tồn (thuộc nhóm 1, nhóm 2); đồng thời tạo điều kiện cho chủ sở hữu các biệt thự cũ nhóm 3 có thể tháo dỡ xây dựng mới.
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 30-12
Lê Phong - Phan Anh/Theo Người lao động